________________
ममेयचन्द्रिका टी. श.८ उ.६ स.१ निग्रन्थमतिलाभफलनिरूपणम् ६६७ तीर्थ करेण प्रतिपादितम्, सूत्रस्य द्वितीयांशे तथारूपश्रमणाय अमासुकमाहारं ददतः स्वल्पं पापं बहुकमनिर्जरा भवतीत्यपि कथितम्- तत्र मासुकत्वं दोषरहितसचित्तभिन्नत्वम् अमासुकत्वम् दोषसहितअचित्तभिन्नत्वम् अतएव मालाघवतारित तत्काललिप्तभूमिस्थितसंघटादिदोषयुक्तमशनादिकं न तु आधार्मिकौद्देशिकमुद्गमादिदोषसहितं ददतेः पुरुषस्य स्वल्प पापं महानिर्जरा भवतीति प्रतिपादितम् । अचित्तमात्रस्य प्राशुकत्वकथने तत्काल लिप्तभूम्यादि स्थितसंघटादिदोषयुक्तपुरुषादिदत्तानपानादेः प्रतिषेधो न स्यात् तस्य स्वरूपतः अचित्तत्वात् । तृतीयांशे-तथारूपासंयताय अविरताय अतिहतप्रत्याख्यातपापकर्मकाय हिंसकाय प्राणातिपातमृषावादाशुपदेशकाय अशनादिकं ददतः पुरुषस्य चैकान्तं पापं भवति । नतु कर्मनिर्जरेति । गौतम : पृच्छति- समणोवासगस्स णं भंते ! तहारूवं असंजयअविरयपडिहयपच्चक्खाय निर्जरा होती है ऐसा भगवान तीर्थकरने कहा है तथा कारणवश अपासुक आहार देनेवाले श्रावकको अल्पपाप और अधिक कर्मनिर्जरा होती है एसा इसी सूत्रके द्वितीय अंशसे कहा है। उसमें प्रासुक शब्दका अर्थ है दोषरहित सचित्तभिन्न और अप्रामुक शब्दका अर्थ है दोषसहित अचित्तभिन्न अतएव मालासे उतारा हुवा तत्काललिप्त भूमिस्थित संघहादिदोषयुक्त पुरुषसे दिया हुआ अचित्तभक्तपान देने में साधुको पाप होता है ऐसा शास्त्र में कहा गया है अचित्तमात्रको पासुक यदि कहें तब लिप्तभूमिस्थित संघट्टादि दोषयुक्त पुरुषसे दिया हुआ अभपानका निराकरण नहीं होगा. क्योंकि मालाधवतारित भक्तपान यों तो अचित्त है ही। अब गौतनस्वामी प्रभुसे पूछते પાણી વહેરાવનાર શ્રાવકને પાપ લાગતું નથી. પણ તેના કર્મની એકાન્તતઃ નિર્જરા જ થાય છે. અને આ સૂત્રના બીજા ભાગમાં એવું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે કે શ્રમને કારણવશ અમાસુક આહાર દેનાર શ્રાવકને અ૫ પ્રમાણમાં પાપ લાગે છે અને તેના કર્મોની અધિક પ્રમાણમાં નિર્જરા થાય છે. તેમાં પ્રાસુક એટલે દોષરહિત, સચિત્તભિન્ન અને અપ્રાસુક એટલે દોષયુકત અચિતભિન્ન, એ અર્થ સમજવો. તેથી કાળ ઉપરથી ઉતારેલા તત્કાલલિપ્ત ભૂમિસ્થિત સંઘટ્ટાદિષયુક્ત પુરુષ દ્વારા અપાયેલા અચિત્ત આહાર પાણી દેવાથી સાધુને પાપ લાગે છે એવું શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે. અચિતને જ જે પ્રાસુક કહેવામાં આવે તે લિપ્તભૂમિતિ તથા સંઘટ્ટાદિષ યુકત પુરુષ વડે અપાયેલા આહાર પાણીનું નિરાકરણ થશે નહીં, કારણકે માલાદાવતારિત ભકત પાન [આહાર પાણી ] આમ તે અચિત્ત જ હોય છે.
श्री. भगवती सूत्र :
