________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ.३ सू. ३ रत्नप्रभादिपृथिवीनिरूपणम् ५६३ शरीरपेक्षया मध्यशरीरम्' इति व्यवहारो भवति, तथा च रत्नप्रभापृथिवीसम्बन्धे एकवचनान्तबहुवचनान्तचरमाचरमविषयकाश्चत्वारः प्रश्नाः, चरमान्तप्रदेशा-चर मान्तप्रदेशयोश्च द्वौ पश्नी, इति सर्वेषट् प्रश्नाः तत्र एकवचनान्तचरमाचरमपदद्वयप्रश्नद्वयं मूले प्रदर्शितमेव, अथ बहुवचनान्तं शेषपदचतुष्टयप्रश्नचतुष्कमेवं बोध्यम्- 'चरिमाइं ३, अचरिमाइं ४, चरिमंतपएसा ५, अचारमंतपएसा ५ गोयमा ! इमाणं रयणप्पभापुढवी नो चरिमा, १, नो अचरिमा २ नो चरिमाइं ३, नो अचरिमाइं ४, नो चरिमंतपएसा ५ नो अचरिमंतपएसा, ६ नियमा अचरिमं, चरमाणि य, चरिमंतपएसा य अचरिमंतपएसा र' इत्यादि । कि चरमाः, अचरमाः, चरमान्तप्रदेशाः, अचरमान्त प्रदेशाः ? रत्नप्रभा पृथिवी के सम्बन्ध में एकवचनान्त बहुवचनान्त चरम अचम्म विषयक चार प्रश्न और चरमान्त प्रदेश एवं अचरमान्त प्रदेश संबंधी दो प्रश्न इस प्रकार सब ६ प्रश्न होते हैं। इनमें एक बचनान्त चरम
और अचरम इन दो पद संबंधी दो प्रश्न तो मूल में दिखाही दिये गये हैं। बाकी बहुवचनान्त चार पदों के चार प्रश्न इस प्रकार से हैं-चरिमाइं अचरिमाइं चरिमंतपएसा अचरिमंतपएसा? गोयमा ! इमाणं रयणप्पभा पुढवी नोचरिमा नोअचरिमा, नो चरिमाइं, नो अचरिमाइं नो चरिमंतपएमा. नोअचरिमंतपएसा, नियमा अचरिमं चरिमाणिय चरिमंतपएसा, य अचरिमंत पएसा य इत्यादि-इसका तात्पर्य यह है कि- गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है कि भदन्त ! रत्नप्रभा पृथिवी क्या प्रान्तवर्तिनी है ? या अपान्तवर्तिनी - मध्यवर्तिनी है ? या यह रत्नप्रभा पृथिवी રીતે રત્નપ્રભા પૃથ્વીના સંબંધમાં એક વચનાન્ત બહુ વચનાન્ત, ચરમ, અચરમ, વિષયને ચાર પ્રશ્ન અને અરમાન્ત પ્રદેશ અને અચરમાત પ્રદેશ સંબંધી બે પ્રશ્ન એ રીતે છ પ્રશ્નો થાય છે. તેમાં એક વચનાઃ ચરમ અને અચરણ એ બે પદ સંબંધી બે પ્રશ્ન તો મૂળથી જ કહેવામાં આવ્યા છે. બાકી બહુવચનાઃ ચાર પદોના ચાર પ્રશ્ન આ प्रभारी. 'चारिमाइं अचरिमाइं चरिमंतपएसा अचम्मिंतपएसा? गोयमा इमाणं रयणप्पभा पुढवी नोचरिमा नोअचरिमा नौचरिमाइं नोअचरिमाइं नोचरिमंतपएसा नोअचरितमंतपएसा नियमा अचरिमं चरिमाणिय चरिमंतपएसा य अचरिमंतपएसा य इत्यादि ' तेनु तात्पर्य को छ : गौतम स्वामी प्रसुने એવું પૂછ્યું કે હે ભગવાન ! રનyભા પૃથ્વી શું પ્રાંતવતીની છે કે અપ્રાંતવતનીમધ્ય વતની છે? અગર આ રત્નપ્રભા પૃથ્વી ચરમાન્ત પ્રદેશવાળી છે કે અચરમાન્ત
श्री. भगवती सूत्र :
