________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ८ उ. २ सू. १२ अष्टादशकालादिद्वारनिरूपणम् ५११ द्रव्यमाश्रित्य खलु विभङ्गज्ञानी विभङ्गज्ञानपरिगतानि द्रव्याणि विभङ्गज्ञानेन अबायादिना जानाति, अवग्रहादिना पश्यति, 'एवं जाव भावओ णं विभंगनाणी विभंगनाणपरिगए भावे जाणइ, पासई' एवम् उक्तरीत्या यावत्क्षेत्रतः, कालतः, भावतः खलु विभङ्गज्ञानी विभङ्गज्ञानपरिगतान् विभङ्गज्ञानेन विषयीकृतान भावान विभङ्गज्ञानेन जानाति, पश्यति ॥ सू० ११ ॥
अष्टादशकालादिद्वारवक्तव्यतामाह मूलम्-नाणी णं भंते ! णाणि' ति कालओ केवच्चिरं हाइ ? गोयमा! नाणी दुविहे पण्णत्ते, तंजहा-साइए वा, अपज्जवसिए साइए वा, सपज्जवसिए । तत्थ णं जे से साइए सपज्जवसिए, से जहन्नेणं अंतोमुहत्तं, उक्कोसेणं छायहिं सागरोवमाइं सातिरेगाई। आभिणिबोहियनाणी णं भंते ! ‘आभिणिबोहियनाणी त्ति कालओ केवच्चिरं होइ ? एवं नाणी, आभिणिबोहियनाणी, जाव
द्वारा परिगत द्रव्योंको अवायादिरूपसे जानता है और अवग्रहादिरूपसे देखता है । ‘एवं जाव भावओ णं विभंगनाणी विभंगनाणपरिगए भावे जाणइ पासई' इसी तरहसे यावत् भावकी अपेक्षा लेकर विभंगज्ञानी विभंगज्ञान द्वारा परिगत भावोंफो जानता है और देखता है। इस तरह क्षेत्रकी अपेक्षा, कालकी अपेक्षा और भावकी अपेक्षा लेकर विभंगज्ञानी विभंगज्ञान द्वारा क्षेत्रादिकां को अवायादि रूपसे एवं अवग्रहादिरूपसे जानता और देखता है ॥ मू० ११॥
જ્ઞાન દ્વારા વિષયભૂત થયેલા દ્રવ્યને અવાયાદિ રૂપથી જાણે છે અને અવગ્રહાદિરૂપથી દેખે છે. ' एवं जाव भावओणं विभंगनाणी विभंगनाणपरिगए भावे जाणइ, पासइ' એજ રીતે–ચાવત–ભાવની અપેક્ષાએ વિભંગણાની વિસંગજ્ઞાનીદ્વારા વિષયભૂત થયેલા ભાવેને જાણે છે અને દેખે છે. એ જ રીતે ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ, કાળની અપેક્ષાએ, ભાવની અપેક્ષાએ વિર્ભાગજ્ઞાની વિર્ભાગજ્ઞાન દ્વારા ક્ષેત્રાદિકને અવાયાદિ રૂપથી અને અવગ્રહાદિરૂપથી જાણે છે અને દેખે છે. આ સ. ૧૧
श्री. भगवती सूत्र :
