________________
४०४
भगवतीमत्रे लब्धिः, ३ चारित्रलब्धिः ४चारित्रचारित्रलब्धिः, ५ दानलब्धिः, ६ लामलब्धिः, ७भोगलब्धिः, ८उपभोगलन्धिः, ९वीर्यलब्धिः १०इन्द्रियलब्धिः । तत्र ज्ञानस्य मतिश्रुतादिलक्षणस्य पञ्चप्रकारकस्य विशेषबोधरूपस्य तथाविधज्ञानावरणक्षय-क्षयोपशमाभ्यां यथासंभवलब्धिः लाभः ज्ञानलब्धिः १, दर्शनं रुचिलक्षणः आत्मनः परिणामः, तस्य लब्धिः दर्शनलब्धिः २, चारित्रम्-चारित्रमोहनीयकर्मणः क्षयात्, उपशमात्, क्षयोपशमाभ्यां वा जायमानो विरतिलक्षणः जीवपरिणामः, तस्य लब्धिः चारित्रलब्धिः ३, चारित्रश्च तदचारित्रश्चेति चारित्राचारित्रं संयमासंयमः, तस्य लब्धिः अप्रत्याख्यानकषायक्षयोपशमजन्यो देशविरतिरूपः आत्मपरिणामश्चारित्राचारित्रलब्धिः, ४, पञ्चप्रकारान्तरायकर्मक्षय-क्षयोपशमजन्या दानादिपञ्चलब्धयो बोध्याः, तत्र विशिष्टपरिणामपूर्वकं स्वकीयवस्तुनः परस्वत्वापादनम्, तस्य लब्धिः दानलब्धिः ५, यत्रैव 'इंदियलद्धी' इन्द्रियलब्धि । तथाविध ज्ञानावरण कर्मके क्षय अथवा क्षयोपशमसे यथासंभव मतिश्रुत आदि पांच प्रकारके ज्ञानका लाभ होना इसका नाम ज्ञानलब्धि है । सम्यक्, मिश्र या मिथ्याश्रद्धान रूप आत्मपरिणाम का लाभ होना इसका नाम दर्शनलब्धि है । चारिश मोहनीय कर्मके क्षयोपशमसे, क्षयसे या उपशमसे जायमान विरतिरूप आत्मपरिणाम की प्राप्ति का नाम चारित्रलब्धि है। अप्रत्याख्यान कषायके क्षयोपशम से जायमान देशविरतिरूप आत्मपरिणामकी प्राप्तिका नाम चारित्राचारित्रलब्धि है। पांच प्रकार के अन्तराय कर्मके क्षय अथवा क्षयोपशमसे दानादिक पांच लब्धियां होती हैं- इनमें विशिष्ट परिणामपूर्वक अपनी वस्तु को पर के लिये देना इसका नाम दान है- 'अनुग्रहार्थं स्वस्यातिसर्गो दानम्' ऐसा ઈદ્રિય લબ્ધિ ૧૨, તથા તે પ્રકારની જ્ઞાનવરણ કર્મનો ક્ષય અથવા ક્ષયોપશમથી યથાપ્રાપ્ત મતિશ્રુત આદિ પાંચ પ્રકારની જ્ઞાનને લાભ થ તેનું નામ જ્ઞાન લબ્ધિ છે. સમ્યમિશ્ર યા મિયા શ્રદ્ધાન રૂપ આત્મપરિણામોને લાભ થવો તેનું નામ દર્શન લબ્ધિ છે. ચારિત્રય મોહનીય કર્મના ક્ષયપશમથી, ક્ષયથી કે ઉપશમથી થવાવાળું વિરતીરૂ૫ આત્મ પરિણામની પ્રાપ્તિનું નામ ચારિત્ર્ય લબ્ધિ છે. અપ્રત્યાખ્યાન કષાયના ક્ષયપશમથી થવાવાળું દેશ વિરતી રૂપ આત્મપરિણામની પ્રાપ્તિનું નામ ચારિત્ર્યાચારિત્ર્ય લબ્ધિ છે. પાંચ પ્રકારના અંતરાય કર્મના ક્ષય અથવા ક્ષપશમથી દાનાદિક પાંચ લબ્ધિઓ થાય છે. તેમાં વિશેષ પરિણામ પૂર્વક પિતાની વસ્તુને બીજાના સારૂ આપવી તેનું નામ દાન सम्धि छे. 'अनुग्रहार्थं स्वस्यातिसर्गो दानम्' मेदु सिद्धांतनु वयन . तनी
श्री भगवती सूत्र :
