________________
अमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ.२ म्. २ आशीविषस्वरूपनिरूपणम् २८१ विषयमात्र मेतदुक्त, नतु सम्पत्त्या मनुश्यक्षेत्रप्रमाणां तनुमाश्रित्य विषव्याप्ताम् अकार्षः. कुर्वन्ति, करिष्यन्ति वा कदाचित् मनुष्यजात्याशीविषा इत्यर्थः, बहुवचनादिकं पूर्ववदवसेयम्, ‘गौतमः पृच्छति-'जइ कम्म आसीविसे कि नेरइयकम्प्नासीविसे, तिरिक्ख जोणियकम्मामीविसे, मणुस्सकम्मआसीलिसे, देवकम्मासीविसे ?' हे भदन्त ! यः कर्मासीविषः कथितः स किं नैरयिक कर्माशीविषः कथितः स किं नैरयिककर्माशीविषः, तिगग्योनिक कर्माशीविषः, मनुष्यकर्माशीविषः, देवकर्माशीविषो वा भवति ? भगवानाहआशीविषोंका विष अपने प्रभावसे व्याप्त कर सकता है । पर ऐसा कथन केवल उस विषका सामर्थ्य को दिखलाने के लिये ही प्रकट किया गया है क्योंकि उसविषने आजतक भूतकालमें न ऐसा किया है, न वह वर्तमानमें करता है, और न भविष्यमें भी वह ऐसा करेगा ही। सामर्थ दिखानेका तात्पर्य ऐसा है कि यदि इतना बडा कोई शरीर हो तो वह जहर अपने प्रभावसे उसे पूर्णरूप में जहरीला कर सकता है । अब गौतम स्वामी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं 'जइ कम्मआसोविसे किं नेरइय कम्मआसीविसे, तिरिक्खजोणिय कम्मासीविसे मणुस्म कम्मासीविसे देवकम्मासीविसे' हे भदन्त ! जो कर्माशीविष कहा गया है वह कर्माशीविष कौन है ? क्या नैरयिक कमम्शीविष है, या तिर्यग्योनिक जीव कमम्शीविष है ? या मनुष्य कर्माशीविष है ? या देवकर्माशीविष है ? पूछनेका अभिप्राय ऐसा है किं. जिन्हें कर्माशीविष कहा गया है वे कर्माशीविष कौन से जीव होते हैं- क्या चारोगतिके जीव कर्माशीविष होते हैं ? इसके उत्तर में આશીવિષાનું ઝેર પોતાના પ્રભાવથી વ્યાપ્ત કરી શકે છે. પરંતુ એવું કથન કેવળ તે તેઓની શકિત દર્શાવવા માટેજ જણાવેલ છે કેમકે તે ઝેરે આજ સુધી, ભૂતકાળમાં એવું કર્યું નથી, વર્તમાનમાં તેવું કરતા નથી અને ભવિષ્યમાં તેવું કરશે પણ નહીં. શકિત બતાવવાનો હેતુ એ છે કે જે આવડું મોટું કોઈ શરીર હોય તો તે ઝેર પિતાના પ્રભાવથી તેને સંપૂર્ણ રીતે ઝેર યુકત કરી શકે.
प्रश्न- 'जइ कम्मआसीविसे कि नेपइयकम्मआसीविसे, तिरिक्ख जोणिय कम्मासीविसे, मणुस्स कम्मासीविसे, देवकम्मआसीविसे 'हे भगवन જે કમશીવિષે કહેલાં છે, તે કર્માશીવિષ કેણ છે? શું નારકિય કશીવિષ છે? અથવા તિર્યંચ નીક જીવ કર્ભાશીવિષ છે? કે મનુષ્ય કર્માશીવિષ છે? કે દેવ કશીવિષ છે? પૂછવાને હેતુ એ છે કે જેને કર્મશીવિષ કહ્યા છે. તે કર્મશીવિષ ४ा वो डाय छे. शुयारे गतिका ७१ माशीविष छ ? उत्तर- 'गोयमा !
श्री. भगवती सूत्र :
