________________
२५२
भगवती सूत्रे
एकत्र
योगे द्वादश विकल्पा भवन्ति तथाहि एकं चत्वारि च १, द्वे त्रीणि च२, त्रीणि द्वे च, ३ चत्वारि एकच ४, इत्येवं चत्वारो विकल्पाः । द्रव्यपञ्चकमाश्रित्य द्विक्संयोगे पदत्रयस्य यो किस योगाश्चतुर्भिर्गुणिता द्वादश भवन्ति, त्रिक योगे तु षट् तथाहि त्रीणि एकम् एकञ्च १, एकं त्रीणि एकच २, एकम् एकं त्रीणि च ३, द्वे द्वे एकश्च ४, द्वे एकं द्वे च ५, एकं द्वे द्वे च ६, इत्येवं प, सर्वसमेलन ३+१२+६= २१ एकविंशतिर्विकल्पा भवन्ति, प्रयोगपरिणतादित्रयाणां पञ्चद्रव्याणाम् । एवं द्रव्यपञ्चकापेक्षया सत्यमनः प्रयोगादिषु चतुर्षु पदेषु द्विक त्रिक चतुष्क-संयोगा-भवन्ति, एते च द्विक्स योगाः मीसापरिणया' अथवा एकद्रव्यप्रयोगपरिणत होता है, चार द्रव्य मिश्र - परिणत होते हैं, इत्यादि यहाँ पर एकत्वके साथ संयोग होने पर तीन विकल्प, द्वीकके साथ योग होने पर १२ विकल्प होते हैं । वे इस प्रकार से हैं एकचार, दो तीन, तीन दो, ओर चार एक इस तरह ये चार विकल्प हैं । ये चार विकल्प हैं । द्रव्यपंचकको आश्रित करके एक द्विक संयोगमें पदत्रयके तीन द्विक्संयोग चारसे गुणित होने पर १२ हो जाते हैं । त्रिकयेोगमें ६, जैसे तीन एकएक १, एक, तीन, एक २, एक एक तीन३, दो, दो. एक ४, दो एक दो ५, एक, दो, दो ६ इस तरह से ६ होते हैं । ३+१२ + ६ = २१ आता है सो इतने विकल्प प्रयोगपरिणत पांच द्रव्योंके, मिश्रपरिणत पांच द्रव्योंके और विस्रसापरिणत पांच द्रव्योंके होते हैं। इसी तरह द्रव्यपंचककी अपेक्षा सत्यमनः प्रयोग आदि चार पदोंमें द्विक, त्रिक और चतुष्कसंयोग પરિણત હાય છે. 6 अवा एगे पभोगपरिणए, चचारि मीसा परिणया ' અથવા એક દ્રશ્ય પ્રયોગ પરિણત અને ચાર દ્રવ્ય મિશ્ર પરિણત હોય છે. ઇત્યાદિ, અહી` એકત્વના સંયોગમાં ત્રણ વિકલ્પ અને દ્વિકના સયેાગમાં ખાર ૧૨ વિકલ્પ થાય છે. ते मा प्रमाणे छे - भेम्यार, भेगा, भागुभे, भने थारो भा प्रमाणे यार विडय छे, દ્રશ્ય પંચકના આશ્રય કરીને એક કિ સંયોગમાં પત્રયના ત્રણ દ્વિક સયાગને ચારથી ગુણવાથી બાર થાય છે. ત્રિક સયેગમાં છ, જેમકે ત્રણ એક, એક ૧ એક, ત્રણ એક ૨ એક મેક અને ત્રણ ૩ એ મે એક ૪ એ એક એ ૫ એક એ એ ૬. એ રીતે छ लेह (विप) थाय छे तमामने लेडवाथी 3 + १२ ÷ ६ = २१ आरसा विश्स्य प्रयोग પરિણત પાંચ દ્રવ્યેોના, મિશ્ર પરિણત પાંચ દ્રબ્યાના અને વિસ્રસા પરિણત પાંચ દ્રવ્યાના
ાય છે. એ જ રીતે દ્રશ્ય પંચકની અપેક્ષામાં સત્યમનઃ પ્રયણ આદિ ચાર પદોમાં દ્વિક, ત્રિક અને ચતુષ્કને સયાગ થાય છે, તેમાં કિ સયાગ ૨૪ થાય છે, જે આ રીતે છે—
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૬
