________________
प्रकार से हैं इन
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ. १ सू. २३ सूक्ष्मपृथ्वीकाय स्वरूपनिरूपणम् २५३ २४ चतुर्विंशतिः, तथाहि - चतुर्णामपि सत्यमनः प्रयोगादीनां पदानां पटू द्विक्स योगा, तत्र चैकैकस्मिन् पूर्वोक्तानुसारेण चत्वारो विकल्पाः, षण्णां च चतुर्भिर्गुणने चतुर्विंशतिरिति द्विक्संयोगा अपि चतुर्विंशतिः, तथाहि - चतुर्णां पदानां चत्वार त्रिकस योगाः, एकैकस्मिश्च पूर्वोक्तानुसारेण षड् विकल्पाः, चतुर्णां च षडूभिर्गुणने चतुर्विंशतिरिति । चतुष्कस योगे तु चत्वार एव विकल्पाः तथाहि प्रथमे स्थाने द्वे त्रिषु चैकेकम् १, तथा द्वितीय स्थाने द्वे शेषेपु किम् २, एवं तृतीये स्थाने द्वे शेषेषु चैकैकम् ३, तथा चतुर्थ स्थाने द्वे, शेषेषु चैकैकम् ४, इत्येवं चत्वारो त्रिकल्पाः भवन्ति । एकेन्द्रियादिषु पञ्चसु पदेषु द्विक- त्रिक-चतुष्क- पञ्चक- संयोगा भवन्ति तत्र च होते हैं। इनमें द्विकसंयोग २४ होते हैं जो इस सत्यमनः प्रयोग आदि चार पदोंके द्विक संयोग ६ होते हैं सो इन एक २ द्विक संयोगमें पूर्वोक्तानुसार चार ४ विकल्प होते हैं। इस तरह छहको चारसे गुणा करने पर २४द्विक्संयोग हो जाते हैं । त्रिकस योग भी २४ होते हैं । जो इस प्रकार से समझना चाहिये सत्यमनःप्रयेागादि चारपदोंके त्रिकस योग चार होते हैं सा एक एक चार में पूर्वोक्तानुसार६ विकल्प होते हैं । इस तरह चारको छ के साथ गुणा करने पर २४ त्रिक संयोग आ जाते हैं । चतुष्कसंयोग में चार ही विकल्प होते हैं - वे इस प्रकार से प्रथम स्थान दो, तीन में एक एक द्वितीय स्थान में दो बाकी में एक एक तृतीयस्थान में दो, वाकी में एक एक तथा चौथे स्थान में दो बाकी में एक एक- इस तरह ४ विकल्प होते है । एकेन्द्रियादिक पांच पदोंमें द्विक, त्रिक, चतुष्क, पंचक संयोग होते है । इनमें द्विक संयोग ४२ होते
આ સત્યમન પ્રયોગ આદિ ચાર પદાના દ્વિક સંચાગના છ વિકલ્પ થાય છે. આ એ દ્વિક સયાગમાં પહેલાના કથન પ્રમાણે ચાર વિકલ્પ થાય છે. તે રીતે ૬ ને ચારગણુા કરવાથી ૨૪ કિ સયોગ થાય છે અને ત્રિક સંચાગ પણ ૨૪ થાય છે. જે આ પ્રમાણે સમજવાના છે. સત્યમનઃ પ્રયાગ આદિ ચાર પદ્મના ત્રિક સંયોગ ચાર થાય છે અને એક એક ચારમાં પૂર્ણાંકતાનુસાર ૬ વિકલ્પ થાય છે. એ રીતે ચારને છ સાથે ગુણવાથી ૨૪ થાય છે. ચતુક સયાગમાં ચાર વિકલ્પ થાય છે. જે આ રીતે પ્રથમ સ્થાનમાં બે ત્રણમાં એક એક, દ્વિતીય સ્થાનમાં છે અને બાકીમાં એક એક અને ત્રીજા સ્થાનમાં ખે અને ખાકીમાં એક એક, ચેથા સ્થાનમાં એ બાકીમાં એક એક. એ રીતે ચાર વિકલ્પ હાય છે. એકેન્દ્રિયાદિ પાંચ પદ્યમાં દ્વિક, ત્રિક, ચતુષ્ક, પંચક સયાગ થાય છે, તેમાં દ્વિક
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૬
