________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ.१ सू.१६ सूक्ष्मपृथ्वीकायस्वरूपनिरूपणम् १८९
टीका-'जइ वेउब्धियमीसासरीरकायप्पओगपरिणए कि एगिदियमीसासरीरकायप्पओगपरिणए वा ? हे भदन्त ! यद् द्रव्यं वैक्रियमिश्रशरीरकायप्रयोगपरिणतं तत् किम् एकेन्द्रियवैक्रियमिश्रशरीरकायप्रयोगपरिणतं वा भवति, यावत्-द्वीन्द्रियश्रीन्द्रिय-चतुरिन्द्रिय - पञ्चेन्द्रियवैक्रियमिश्रशरीरकायप्रयोगपरिणतं वा भवति ? भगवानाह- ‘एवं जहा वेउब्धिय मीसंगपि' हे गौतम ! एवं यथा वैक्रिय शरीरकायप्रयोगपरिणत द्रव्यं तथा वैक्रियमिश्रकमपि बोध्यम् तथा च वैक्रियमिश्रशरीरकायप्रयोगपरिणतं द्रव्यम् वैक्रियशरीरकायप्रयोगपरिणतवत् वायुकायिकैकेन्द्रियाद्यपर्याप्तसर्वार्थसिद्धानुत्तरौपपातिककल्पातीतकवैमानिकदेवपञ्चेन्द्रिय__टीकार्थ-इस सूत्रद्वारा गौतम प्रभुसे ऐसा पूछते हैं कि 'जइ वेउन्विय मीसासरीरकायप्पओगपरिणए किं एगिदिय मीसासरीरकायप्पओगपरिणए वा जाव पंचिंदियमोसासरीरकायप्पओगपरिणए वा' हे भदन्त जो द्रव्य वैक्रियमिश्रसरीरकाय प्रयोगसे परिणत होता है ? वह क्या एकेन्द्रियके वैक्रियमिश्रशरीरकाय प्रयोगसे परिणत होता है ? यावत् द्वीन्द्रिय, त्रीन्द्रिय, चतुरिन्द्रिय, पञ्चेन्द्रिय के
वैकिंयमिश्रशरीरकाय प्रयोगसे परिणत होता है ? इसके उत्तरमें प्रभु कहते हैं ' एवं जहा वेउव्वियमीसगंपि' हे गौतम जिस तरहसे वैक्रिय शरीरकाय प्रयोगपरिणत द्रव्य कहा गया है, उसी तरहसे वैक्रियमिश्र शरीरकाय प्रयोगपरिणत द्रव्य भी जानना चाहिये । तथा च-वैक्रिय मिश्रशरीरकाय प्रयोग परिणत हुए द्रव्यकी तरह वायुका. यिक एकेन्द्रियादिके वैक्रियमिश्रशरीरकायप्रयोगसे तथा अपर्याप्त 1 ટીકાથ– આ સૂત્ર દ્વારા સૂત્રકારે વૈકિયમિશ્રપ્રયોગપરિણત પુદગલ દ્રવ્યનું પ્રતિપાદન કર્યું છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને એ પ્રશ્ન પૂછે છે કે" जइ वेउन्चिय मीसा सरीरकायप्पओगपरिणए, किं एगिदिय मीसा सरीरकायप्पओगपरिणए वा, जाव पंचिं दियमीसासरीरकायप्पओगपरिणए જ્ઞા ? હે ભદન્ત! જે દ્રવ્ય ઐકિયમિશ્રશરીરકાયપ્રગથી પરિણુત થયેલું હોય છે, તે શું એકેન્દ્રિયના વૈકિયશરીરકાયપ્રયોગથી પણિત થાય છે? કે હીન્દ્રિય, ત્રીન્દ્રિય, ચતુરિન્દ્રિય અથવા પંચેન્દ્રિયના ઐક્રિયમિશ્રશરીરકાયપ્રયોગથી પરિણત થાય છે?
उत्तर- “ एवं जहा वेउब्धियमीसगंपि" पठि५५१२४४५प्रयापरिक्षण द्रव्य વષે જેવું કથન કરવામાં આવ્યું છે, એવુંજ કથન વૈકિયમશ્રશરીરકાયપ્રયોગપરિણુત દ્રવ્ય વિષે પણ સમજવું. જેમકે – “ઐક્રિયમિશ્રશરીરકાયમયેગ પરિણુત દ્રવ્ય, ઐક્રિયશરીરકાયપ્રયેળ પરિણત દ્રવ્યની જેમ વાયુકાયિક એકેન્દ્રિયના વૈક્રિયમિશ્રશરીરકાયપ્રયોગ પરિણુતા
श्री. भगवती सूत्र :
