________________
१५८
भगवतोसूत्रे मृषामनःप्रयोगपरिणत द्रव्यम् आरम्भमृषामनःप्रयोगपरिणत वा भवति, अनारम्भमृषामनः प्रयोगपरिणत वा भवति, संरम्भमृषामनःप्रयोगपरिणत वा भवति, असंरम्भमृषामनःप्रयोगपरिणत वा भवति, समारम्भमृषामनःप्रयोगपरिणत वा भवति, असमारम्भमृषामनः प्रयोगपरिणतं वा भवति, इति भावः ‘एवं सच्चामोसमणप्पओगपरिणयेण वि, एवं असच्चामोसमणप्पओगपरिणएणवि' एवं सत्यमृषामनःप्रयोगपरिणतेनापि उपर्युक्तापडालापकाः वक्तव्याः, एवम् असत्यामृषामनःप्रयोगपरिणतेनापि षड् आलापकाः । वक्तव्याः गौतमः पृच्छति- 'जइ वइप्पओगपरिणए कि सच्चवइप्पओगपरिणए, मोसवयप्पओगपरिणए० ?' यद् तरह से सत्यको लेकर अभिलाप कहे गये हैं, उसी प्रकार से मृषा को लेकर भी अभिलाप करना चाहिये । तथा च मृषामनःप्रयोग परिणत जो द्रव्य होता है वह आरंभमृषामनः प्रयोग परिणत भी होता है, या अनारंभमृषामनः प्रयोग परिणत भी होता है, या संरंभमृषामन: प्रयोगपरिणत होता है, असंरंभमृषामनः प्रयोग परिणत होता है। समारंभमृषामनःप्रयोगपरिणत होता है या असमारंभमृषामनः प्रयोगपरिणत होता है । 'एवं सच्चामोसमणप्प
ओगपरिणए वि, एवं असचामोसमणप्पओगपरिणए वि' इसी तरहसे ६ आलापक सत्यामृषामनःप्रयोगपरिणतके साथ भी कहना चाहिये
और असत्यामृषा:मनप्रयोगपरिणतके साथभी कहना चाहिये । अबगौतमस्वामी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं 'जइवइप्पओगपरिणए कि सच्चवइप्प
ओगपरिणए, मोसवइप्पीगपरिणए०' हे भदन्त ! जा द्रव्य वचः મૃષામનઃ પ્રયોગપરિણત જે દ્રવ્ય વિષે પણ અભિલાપ સમજવા. જેમકે
મૃષામનઃ પ્રયોગપરિણત જે દ્રવ્ય હોય છે, તે આરંભ મૃષામનઃ પ્રયોગપરિણત પણ હોય છે, અનારંભ મૃષામનઃ પ્રયોગપરિણત પણ હોય છે, સંરંભમૃષામનઃ પ્રયોગપરિણત પણ હોય છે, અસંરંભ મૃષામનઃ પ્રગપરિણત પણ હોય છે. સમારંભમૃષામનઃ પ્રયોગપરિણત પણ હોય છે અને અસમારંભ મૃષામનઃ પ્રગપરિણત પણ हाय छे. एवं सच्चामोसमणप्पओगपरिणए वि, एवं असच्चामोसमणप्पओगपरिणए वि. આ પ્રકારના ૬ આલાપક સત્યામૃષામન: પ્રયોગપરિણત સાથે પણ કહેવા જોઈએ અને અસત્યામૃષામનઃ પ્રયોગપરિણતની સાથે પણ કહેવા જોઈએ.
गौतम स्वामीन। प्रश्न-'जइ वइप्पओगपरिणए किं सच्चवइप्पओगपरिणए, मोसवडप्पओगपरिणए. म.-1 ! द्रव्य क्यानयोगपरित डाय छ ? તે શું સત્ય વચન પ્રયોગ પરિત હોય છે? કે મૃષા વચન પ્રયોગ પરિણત હોય છે.
श्री. भगवती सूत्र :
