________________
भगवतीसूत्रे अपि भवन्ति । 'जे पजत्तसुहुमपुढविकाइय० एवंचेव' ये पुद्गलाः पर्याप्तकमूक्ष्मपृथिवीमायिकैकेन्द्रियस्पर्शेन्द्रियपयोगपरिणताः प्रज्ञप्ताः, ते एकमेक-वर्णतः कालादिवर्णपरिणताः, गन्धतः सुरभ्यादिगन्धपरिणताः, रसतस्तिक्तादिसपरिणतः, स्पर्शतः कर्कशादिस्पर्शपरिणताः, संस्थानतः परिमण्डलादिसंस्थानपरिणता अपि भवन्ति । ‘एवं जहाणुपुवीए जस्स जइ इंदियाणि तस्स तत्तियाणि भाणियवाणि जाव' एवं यथानुपूा यथानुक्रमेण यस्य यानि इन्द्रियाणि भवन्ति तस्य तावन्ति भणितव्यानि यावत्-ये पुद्गलाः पर्याप्तापर्याप्तकबादपृथिवीकाथिकैकेन्द्रियस्पर्शेन्द्रियप्रयोगपरिणताः प्रज्ञप्तास्ते कालादिवर्ण-मुरभ्यादिगन्धनवाले भी होते हैं। आयतसंस्थानवाले भी होते हैं । 'जे पज्जत्तमुहमपुढवि एवं चेव' जो पुद्गल पर्याप्तक मूक्ष्मपृथिवीकायिक एकेन्द्रिय की स्पर्शन इन्द्रिय के प्रयोग से परिणत हए कहे गये हैं वे भी वर्ण की अपेक्षा कालादि वर्णवाले, गंध की अपेक्षा सुरभि आदि गंध. वाले, रसकी अपेक्षा तिक्तादिरमवाले, स्पर्शकी अपेक्षा कर्कश आदि स्पर्शवाले एवं संस्थान की अपेक्षा परिमण्डल आदि संस्थान वाले होते हैं। 'एवं जहाणुपुवीए जस्स जइ इंदियाणि तस्स तत्तियाणि भाणियव्वाणि जाव' जिस २जीव के जितनी २ इन्द्रियाँ क्रमशः कही गई हैं उस २ जीव के उन २ इन्द्रियों का कथन कर लेना चाहिये । यावत् जो पुद्गल पर्याप्तक अपर्याप्तक बादर पृथिवीकायिक एकेन्द्रिय की स्पर्शन इन्द्रिय के प्रयोग से परिणत हुए कहे गये हैं, वे काल ___ 'जे पज्जत्तसुहम पढवि एवं चेव' रे पास पर्याप्त सूक्ष्म पृथ्वीय એકેન્દ્રિયની સ્પર્શેન્દ્રિયના પ્રયોગથી પરિણત થયેલા કહ્યાં છે, તેઓ પણ વર્ણની અપેક્ષાએ કાળા આદિ વર્ણવાળાં, ગંધની અપેક્ષાઓ સુરભિ આદિ ગંધવાળાં, રસની અપેક્ષાએ તીખા આદિ રસવાળાં, સ્પર્શની અપેક્ષાએ કર્કશ આદિ સ્પર્શવાળાં અને સંસ્થાનની અપેક્ષાએ પરિમંડલ આદિ સંસ્થાનવાળાં હોય છે.
' एवं जहाणुपुबीए जस्स जइ इंदियाणि तस्स तत्तियाणि भाणियवाणि जाव' मे ४ प्रमाणे उभश: २ न मी शन्दिये। ४. छ, त त अपने એટલી ઈન્દ્રિય કહેવી જોઈએ. જેમકે પર્યાપ્તક, અપર્યાપ્તક, બાદર પૃથ્વીકાયિક એકેન્દ્રિયની સ્પશે દ્રિયના પ્રયોગથી પરિણત જે પુદગલે કહ્યાં છે, તેઓ કાળા આદિ વર્ણવાળાં, સુરભિ આદિ ગંધવાળાં તીખા આદિ રસવાળાં, કર્કશ આદિ સ્પર્શવાળાં અને પરિમંડલ આદિ સંસ્થાનવાળાં હોય છે એમ સમજવું. એ જ પ્રમાણે સુક્ષ્મ અને બાદર, પર્યાપ્તક, અપર્યાપ્તક, અપકાયિક, તેજસ્કાયિક, વાયુકાયિક અને વનસ્પતિકાયિક એકેન્દ્રિય જીવની એક સ્પર્શેન્દ્રિયના પ્રયોગથી પરિણત થયેલાં પુગલે પણ સ્પર્શની અપેક્ષાએ કાલાદિ
श्री. भगवती सूत्र :
