________________
८३८
भगवतीसूत्रे
समारभते, 'अप्पतरागं तेउकाय समारंभई, बहुतरागं वाउकाय समारंभइ, बहुतराय वणस्सइकाय समारंभइ, बहुतरार्ग तसकार्य समारंभई' अल्पतरकं तेजस्काय' समारभते, तत्रानिकाये प्रज्वालने बहुतरानिकायजीवानामुत्पादेऽपि अल्पतराणाम् विनाशो भवति, तथादर्शनात्, बहुतरकं वायुकाय समारभते, बहुतरकं वनस्पतिकाय समारभते, बहुतरकं सकार्य = द्वीन्द्रियादिकं समारभते, किन्तु 'तस्थ णं जे से पुरिसे अगणिकायं निव्वावेई' तत्र तयोर्मध्ये 'अप्पतरागं ते काय समारंभइ' अल्पतर तैजस्कायिकांकी विराधना करता है । इसका कारण यह है कि जो जीव अग्निकाय को जलाता है सो उस अग्निकायके जलने पर उसमें अनेक अग्निकाय जीवोंका उत्पाद होता रहता है अतः इस अपेक्षा बहुतर जीवोंका समारंभ कर्ता उसे कहना चाहिये था परन्तु यहां पर जो अल्पतर जीवोंका समारंभक जो उसे कहा गया है उसका कारण यह है कि अनेक जीवोंका - अग्निकाय जीवोंका उस समय उत्पाद होने पर भी उन सबका उस समय विनाश नहीं होता है किन्तु बहुत थोडे जीवोंका ही विनाश होता है क्यों कि ऐसी बात ही केवलज्ञानियों द्वारा देखी गई है । 'बहुतरागं वाउकार्य समारंभ, बहुतरागं वणस्सइकाय समारंभह, बहुतरागं तसकार्य समारंभ' तथा वह अनिकायका प्रज्वलनकर्त्ता बहुतर वायुकायिक जीवोंका समारंभ - विराधना करता है बहुतर वनस्पतिकाधिक जीवोंका समारंभ करता है और बहुतर द्वीन्द्रियादिक कायिक जीवोंका समारंभ करता है 'तत्थ णं जे से
धणा मयुयानो समारंभ उरे छे, 'अप्पतरागं ते कार्य समारंभई' महपतर તૈજસ્કાચિકાની વિરાધના કરે છે. (જીવ જ્યારે અગ્નિકાયિકાને પ્રજવલિત કરે છે, ત્યારે અગ્નિકાય પ્રજવલિત થવાથી તેમાં અનેક અગ્નિકાય છવાના ઉત્પાદ થતા રહે છે, આ અપેક્ષાએ તેા અગ્નિકાયના સમારંભ કરનારને બહુતર જીવાને વિરાધક કહેવા જોઈએ. પરન્તુ અહીં તેને અપતર અગ્નિકાય થવાના વિરાધક કહેવામાં આવેલ છે તેનું કારણુ એ છે કે અનેક અગ્નિકાય જીવાને તે સમયે ઉત્પાદ થવા છતાં પણ તે ખધાં અગ્નિકાયિકાને તે સમયે વિનાશ થતા નથી, પણ ઘણા ઘેાડા વાનાજ વિનાશ થાય છે, એવું કેવલજ્ઞાનીઓએ જોયેલુ છે) बहुतरागं बाउकाय समारंभई, बहुतरागं वण सहकार्य समारंभ, बहुतरागं तसकार्य समारंभ ' અહુતર વાચુંકાયિક જીવેાની વિરાધના કરે મહુતર વનસ્પતિકાયિક છવાની વિરાધના કરે છે અને બહુતર દ્વીન્દ્રિયાક્રિક ત્રસકાયિક જ્વાની વિરાધના કરે છે.
6
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : પ
