________________
५५.
मगवतीस्त्रे हे गौतम ! कालो भविष्यति हाहाभूतः दुःखपीडितेन हाहा इति गोकामिव्यअकशब्दस्योच्चारणं हाहेति कथ्यते, तद्भूतः मातः कालः हाहाशब्दव्यासः हाहाभूतो भविष्यति इति पूर्वेणान्धयः, एवमग्रेऽपि, भम्भाभूतः क्लेशपीडितगादिभिः 'भंभा' इति शब्दस्योचारणं 'मम्मः' इत्युच्यते तंभृतः प्राप्तः काला मम्भाशब्दव्याप्तो भविष्यति, एवं कोलाहलमृतः, कोलाहल: आर्तिपीडितपक्षिसमूहध्वनिः तद्भूतः प्रात: कोलाहलभूतः कोलाहलव्याप्तो भविष्यति, 'समयाणभावेण य गं खर-फरुस धूलिमहला, दुनिसहा, चाउला भयंकरा वाया संवगा य बाहिति' समयानुभावेन समयस्य दुष्पमदुष्पमाकाललक्षणस्य अनुभावेन-प्रभावेण च खल्ल खरस्पर्श धलिमलिनाः खरः कठोरः स्पों येषां ते तथा धूलिमलिनाः धलिभिः रजोभिः मलिनाश्च ये बाताः, दुर्विषहाःदुस्सहाः, व्याकुलाः= अत्यधिकाः, भयङ्कराः भयजनकाः वाताः संवर्तकाश्च 'कालोभविस्सइ हाहाभूए, भंभाभूए, कोलाहलगभूए' उस समय का काल ऐसा होगा कि जिसमें दुःखोसे पीडित होकर मनुष्य हा हा ऐसा शोकाभिव्यञ्जक शब्दका उच्चारण करेंगे-क्लेशसे पीडित होकर गाय आदि जानवर "भं भा' ऐसा शब्द करेंगे, पक्षिगण दुःखित होकर कोलाहल-मचायेंगे । 'समयागुंभावेण य णं खर-फरुसधूलिमहला, दुन्विसहा, बाउला, भयंकरा, वाया संवट्टगा य वाहिति' छठे आरे के प्रभाव से ऐसी हवाएँ एवं संवर्तकवायुएँ चलेगी कि जिनका स्पर्श बहुत अधिक कठोर होगा, जो धूलिसे मलिन होगी धूलि जिनमें उडती रहेगी, जिनका सहन करना बहुत कठिन होगा. पाणी जिन में २४ घंटे अर्थात् दिन रात आकुल व्याकुल बनते रहेगे। तृणवकाष्ठ आदिका समूह जिनके प्रबलवेग से इधर 'कालो भविस्सइ हाहाभूए, भंभाभूए, कोलाहलभूए' ते ४ थे। भय ४२ जन દુખમય હશે કે લેકે દુઃખથી વ્યાકુળ થઈને હાહાકાર મચાવી મૂકશે, દુઃખથી આકુળવ્યાકુળ થઈને ગાય આદિ જાનવરે ભાંભરવા માંડશે, પક્ષિગણ દુઃખથી વ્યાકુળ થઇને यीक भयावश. 'समयाणुभावेण प णं खर - फरुसघूलिमइला, दव्विसहा, वाउला, भयंकरा, वाया संवट्टगा य वाहिति' गीतम! ते छ8 माराना प्रभावी એવા વાયુઓ અને એવા સંવર્તક પવન ફૂંકાશે કે જેમને સ્પર્શ અતિશય કઠોર હશે, જેને કારણે અતિશય ધૂળ ઊડતી રહેશે અને તે ધૂળને લીધે દિશાઓ મલિન લાગશે. જેને સહન કરવું મુશ્કેલ થઈ પડશે અને જેમાં પ્રાણીઓ જેવીસે કલાક આકુળ વ્યાકુળ થયેલા રહેશે. ઘાસ, પાન, કાષ્ટ આદિને સમૂહ તે પવનની સાથે પ્રબળ વેગથી
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
