________________
५१६
भगवतीसुन्ने टीका-'रायगिहे जाव-एवं वयासी'-राजगृहे यावत्-नगरे स्वामी समवसृतः, ततः श्रमणं भगवन्तं महावीर शुश्रुषमाणः नमस्यन् विनयेन प्राञ्जलिपुटः पर्युपासीनो गौतमः एवं वक्ष्यमाणपकारेण अबादीत्-जीवे णं भंते ! जे भविए नेरइएसु उववजित्तए' हे भदन्त ! जीवः खलु यो भव्यः योग्यः नैयिकेषु उपपत्तुम् , यो जीवो नैरयिकतया उत्पत्तुं योग्यः स्यात् 'से णं भंते ! किं इहगए नेरइयाउयं पकरेइ' हे भदन्त ! स खलु नैरगिकतया उत्पत्तुं योग्यो जीवः किम इहगतः मनुष्यभवस्थितः तियेंगभवस्थितो वा सन् एच अनाभोग निर्वत्तितायुष्क होते हैं। इसी तरहसे वैमानिक देवोंकोंभी जानना चाहिये । ___टीकार्थ-अभी२ जो योनिसंग्रह का कथन किया है वह आयुष्यवाले जीवोंका ही होता है- इसी कारण यहां सूत्रकारने आयुष्क आदिका निरूपण किया है- 'रायगिहे जाव एवं क्यासी' राजगृह नगरमें यावत्-महावीर स्वामी पधारे, गौतम स्वामीने उनकी सेवा शुश्रषाकी बादमें विनयसे नम्र होकर वे भगवान के पास उचित स्थान पर विराजमान हो गये। दोनों हाथ जोडकर उन्होंने फिर प्रभुसे ऐसा प्रश्न किया-'जीवे णं भंते ! जे भविए नेरइएसु उववजित्तए' हे भदन्त ! जो जीव नरक में उत्पन्न होनेका योग्य होता है'से णं भंते ! किं इहगए नेरइयाउयं पकरेइ' ऐसा वह जीव क्या નિવર્તિતાયુષ્ક હોય છે. એ જ પ્રમાણે નારોથી લઈને વૈમાનિક દેવ પર્યન્તના વિષયમાં પણ એમ સમજવું.
ટીકાઈ- પહેલાના પ્રકરણમાં જ પેનીસંગ્રહનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું. આયુષ્યવાળા જીવમાં જ તે હોય છે. તે કારણે સૂત્રકારે આ સૂત્રમાં આયુષ્ય આદિનું नि३५ यु छ- 'रायगिहे जाव एवं वयासी श्रम मवान महावीर सड નગરમાં પધાર્યા, ત્યાંથી શરૂ કરીને “પરિષદ ધર્મોપદેશ શ્રવણ કરીને પાછી ફરી. ત્યાર બાદ ગૌતમ સ્વામીએ સવિનય મહાવીર પ્રભુની સેવા સુશ્રુષા કરી. ત્યાર બાદ તેઓ વિનયપૂર્વક, ભગવાનની પાસે ઉચિત સ્થાને વિરાજમાન થયા અને બન્ને હાથ જોડીને આ પ્રમાણે પ્રશ્ન પૂછયે ” આ સમસ્ત કથન ગ્રહણ કરવું. હવે સત્રકાર ગૌતમ સ્વામીને પ્રન પ્રકટ કરે છે–
__ 'जीवेणं भाते ! जे भविए नेरइएमु उक्चज्जित्तए ' हे and ! २७ ना२४गतिमा SHR थवाने योग्य डाय छ, ' से णं मते ! कि इहगए नेरइयाउयं पकरे। मे०१ शुभ सपना रडतो हाय त्यारे - मनु समयमा तिय"य
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
