________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श.७३.६सू.१ नैरयिकाणां आयुर्वधादिस्वरूपनिरूपणम् ५१५ एवं जावत्-मनुष्येषु, वानव्यन्तर-ज्योतिषिक-वैमानिकेषु यथा असुरकुमारेषु । जीवाः खलु भदन्त ! किम् आभोगनिवर्तितायुष्काः, अनाभोगनिर्वतिता. युष्काः ? गौतम ! नो आभोगनिवर्तितायुष्काः, अनाभोगनिर्वतितायुष्काः, एवं नैरयिका अपि, एवं यावत्-वैमानिकाः ॥सू० १॥ सिय अप्पवेयणे, एवं उवववेमाणे वि- अहेणं उववन्ने भवइ, तो पच्छा वेमायाए वेयणं वेएइ, एवं जाव मणुम्सेसु, वाणतर, जोइसिय वेमाणिएसु जहा असुरकुमारेसु) जो जीव पृथ्वीकायिकों में उत्पन्न होने का योग्य होता है ऐसा वह जीव इस भव में रहता हुआ कदाचित् महावेदनावाला होता है कदाचित् अल्पवेदनावाला होता है इसी तरह से उत्पद्यमान जीव के विषय में भी जानना चाहिये। तथा जब वह जीव पृथिवीकायमें उत्पन्न हो चुका है इसके बाद तो वह विविध प्रकारसे वेदना को वेदता है । इसी प्रकारसे यावत् मनुष्योंमें जानना चाहिये, वानव्यन्तरोने, ज्योतिषिकोंमें, और वैमानिकोंमें जैसा असुरकुमारोंमें कहा गया है वैसा जानना चाहिये । (जीवा णं भंते ! किं आभोगनिव्वत्तिया उया, अणाभोगनिव्वत्तियाउया ?) हे भदन्त ! जीव क्या आभोगनिर्वत्तिता युष्क अपनी इच्छासे आयुका बंध जिन्होंने किया है ऐसे होते हैं? या अनाभोगनिर्वतितायुष्क होते हैं ? (गोयमा) हे गौतम ! (णो आभोगनिव्वत्तिया उया, अणाभोगनिव्वत्तियाउया-एवं नेरइया विएवं जाव माणिया) जीव आभोगनिवर्त्तितायुष्क नहीं होते हैं, किन्तु वेएइ, एवं जाव मणुस्सेसु, वाणमंतर. जोइसिय, वेमाणिएसु जहा असुरकुमारेसु) જે જીવ પૃથ્વીકાયિકમાં ઉત્પન્ન થવાને યોગ્ય હોય છે, એ જીવ આ ભવમાં રહેતો હોય ત્યારે ક્યારેક મહાદનાવાળા હોય છે અને કયારેક અ૫નાવાળો હોય છે. એજ પ્રમાણે ઉત્પધમાન (ઉત્પન્ન થતાં ) જીવના વિષયમાં પણ સમજવું. પરંતુ જ્યારે તે જી- પુથ્વીકાચિકેમાં ઉત્પન્ન થઈ જાય છે, ત્યાર બાદ તે તે વિવિધ પ્રકારની વેદનાને અનુભવ કરે છે. એ જ પ્રમાણે મનુષ્ય પર્યન્તના જીવોના વિષયમાં પણ સમજવું. વાવ્યતરો, તિષિકે અને વૈમાનિકના યિષયમાં અસુરકુમારેના જેવુંજ કથન સમજવું. (जीवाणं भंते ! कि आभोगनिव्वत्तियाउया, अणाभोगनिवत्तियाउवा ?) હે ભદત! છ શું આભેગનિવર્તિતાયુષ્ક- એટલે કે અસાવધાનીથી આયુબંધ કર્યો डाय छ मेवा डाय छ ? 3 मनासायनितायु४ हाय छ ? (गोयमा) गौतम! (णो आभोगनिव्यत्तियाउया, अणाभोगनिव्यनियाउया-एवं नेरइया वि, एवं जाव वेमाणिया) 0 मालेगानिवतितायु४ डाता नथी, परन्तु मनालास
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫