________________
-
-
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श.७३.३ मू.४ कृष्णलेश्यादेःकर्मणामल्पमहत्वनिरूपणम् ४४५
टीका-'सिय भंते ! कण्हस्से नेरइए अप्पकम्मतराए, नीललेस्से नेरइए महाकम्मतराए ?' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ? स्यात् किं कृष्णलश्यावान् नैरयिकः अल्पकर्मतरः अल्पकर्मबन्धकः स्यात-भवेत् ? अथ च नीललेश्यावान् नैरयिकः महाकर्मतरः अतिशयेन महान्ति कर्माणि ज्ञानावरणीयादीनि बन्धमाश्रित्य यस्य स तथा प्रचुरकर्मबन्धक इत्यर्थः भवेत् ? भगवानाह 'हंता, सिया' हे गौतम ! हन्त-सत्यं स्यात् कदाचित् कृष्णलेश्यो नैरयिकः अल्पकर्मबन्धकः कदाचित् नीललेश्यो नैरयिकश्च महाकर्मबन्धको भवेत् , गौतमस्तत्र कारणं पृच्छति-'से केणढे णं भंते ! एवं बुच्चइ-कण्हलेस्से नेरइए अप्पकम्म____टीकार्थ-जीवका अधिकार चल रहा है-इसी कारण सूत्रकारने यहाँ पर उनके संबंधको लेकर महाकर्मत्व और अल्पकर्मत्वके विषय में कथन किया है-इसमें गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है-'सिय भंते ! कण्हलेस्से नेरइए अप्पकम्मतराए नीललेस्से नेरइए महाकम्मतराए' हे भदन्त ! वधको लेकर क्या ऐसा हो सकता है कि कृष्णलेश्या जिसके है ऐसा नारकजीव तो अल्पकर्मका बंधक हो और नील लेश्या जिसके है ऐसा नारकजीव ज्ञानावरणीय आदि महाकर्मोंका बंधक हो। इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं 'हंता सिया' हां, गौतम ! ऐसा हो सकता है कि कदाचित् कृष्णलेश्यावाला नैरयिक जीव अल्पकर्मका बंधक हो और कदाचित् नीललेश्यावाला नारक महाकर्मका बंधक हो अब इस प्रभुके कथनमें कारण जिज्ञासाके वशवी होकर गौतम उनसे पूछते हैं ' से केणटेणं भंते ! एवं
ટીકાથ-જીવનું નિરૂપણ ચાલી રહ્યું છે. તેથી સૂત્રકારે તેમની સાથે સંબંધ ધરાવતા મહાકત્વનું અને અપકમનું અહીં કથન કર્યું છે
આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને એ પ્રશ્ન પૂછે છે કે'सिय भंते ! कण्हलेस्से नेरइए अप्पकम्मतराए, नीललेस्से नेरइए महाकम्मतराए ? હે ભદન્ત ! બંધની અપેક્ષાએ શું એવું સંભવી શકે છે કે કૃષ્ણલેશ્યાવાળે નારક જીવ તે અલ્પકર્મને બંધક હોય છે અને નીલેશ્યાવાળો જીવ જ્ઞાનવરણીય આદિ મહાકને म डाय छ? तना हत्त२ माता महावीर प्रभु ४ छ - 'हंता सिया' હા, ગૌતમ! એવું સંભવી શકે છે કે ક્યારેક કૃષ્ણ લેફ્સાવાળે નારક જીવ અલ્પકમનો બંધક હોય છે અને કયારેક નીલ ગ્લેશ્યાવાળે નારક મહકર્મનો બંધક હોય છે. હવે આ કથનનું કારણ જાણવાની જિજ્ઞાસાથી ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને પૂછે છે કે"से केण देणं भंते ! एवं बच्चड" Uत्या. 3 महन्त ! मे मा५ ।। ४।२२ ४
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
