________________
१९४
भगवतीसूत्रे
तासमवहतेन आत्मना विशुद्धलेश्यं देवं देवीम् अन्यतरं जानाति, पश्यति ? भगवानाह-हन्त, सत्यम्, विशुद्धलेश्यो देवः सम्यग्दृष्टित्वात् उपयुक्तत्वाच्च विशुद्धश्यं देवं जानाति पश्यति १२ (४) ।
6
अथोपरिवर्णितमुपसंहरन्नाह एवं हेलिएहि अहिं न जाणइ, न पास, उवरिल्लएहिं चउहिं जाण, पासह' एवम् तथा च अधस्तनैः =आद्यैः अष्टभिर्विकल्पैः तत्र षडूाभः- अविशुद्धलेश्यो देवः, अनुपयुक्तेन उपयुक्तेन उपयुक्ताऽनुपयुक्तेन वा आत्मना द्वाभ्यांतु विशुद्धलेश्यो देवः अनुपयुकेन आत्मना न जानाति, न पश्यति । उपरितनैः - अन्तिमैश्चतुर्भि - विकल्पैः विशुद्ध
6
"
जानता देखता है । अब इस उपर वर्णित विषय का उपसंहार करते हुए सूत्रकार कहते हैं कि एवं हेल्लिएहिं अट्ठहिं न जाणइ, न पासइ, वरिल्ले हि चउहिं जाणइ पासई अधस्तन संबंधी आदि के आठ विकल्पों में रहा हुआ देव देवादिकों को नहीं जानता देखता है और उपरितन अन्तिम चार विकल्पों में रहा हुआ देव देवादिकों को जानता है। सो इन आदि के आठ विकल्पों में आये हुए ६ विकल्पों में वर्तमान देव इसलिये देवादिकों को उपयुक्त, अनुपयुक्त अथवा उपयुक्तानुपयुक्त आत्माद्वारा नहीं जानता है कि वह मिध्यादृष्टि है । तथा दो विकल्पों में वर्तमान देव विशुद्ध लेश्यावाला देव इसलिये देवादिकों को नहीं जानता है कि वह अनुपयुक्त अवस्थावाला है। तथा चार विकल्पों में वर्तमान विशुद्धलेश्यावाला देव देवादिकों को जानता है ऐसा जो कहा है उसमें कारण उसका
'एवं लिहिं अहिं न जाणइ, न पासइ, उबरिल्लेहिं चउहिं जाणइ, पास ' શરૂઆતના આઠે વિકામાં રહેલા દેવ દેવાર્દિકને જાણતા દેખતા નથી, પણુ છેલ્લા ચાર વિકામાં રહેલા દેવદેવાર્દિકા જાણી–દેખી શકે છે. પહેલાં આઠ વકામાંથી શરૂઆતના ૬ વિકલ્પમાં રહેલા દેવ દેવાદિકા ઉપચુકત, અનુપયુકત અથવા ઉપચુકતાનુંપયુકત આત્મા દ્વારા જાણતા નથી કારણકે તે મિથ્યાદૃષ્ટિ ડાય છે. તથા પહેલા આઠ વિકામાંના છેલ્લા બે વિકલ્પમાં વર્તમાન વિશુદ્ધ લેસ્યાવાળા—સમ્યગદૃષ્ટિ દેવ અનુપયુકત (ઉપયોગ રહિત) અવસ્થાવાળા હોવાથી દેવાદિકાને જાણી શકતા નથી. છેલ્લા ચાર વિકામાં વતમાન વિશુદ્ધ વૈશ્યાવાળે દેવ દેવાદિકાને જાણી શકે છે તેનું કારણ તેની સમ્યક્દૃષ્ટિયુક્તતા અને ઉપયુકતાવસ્થા છે. અન્તે મહાવીર પ્રભુના કથનને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : પ
