________________
८०४
भगवती सूत्रे
टीका - यमनामकं दक्षिणदिगृलोकपालं वर्णयितुं प्रस्तौति - 'कहि णं भंते! ' इत्यादि । हे भदन्त ! कुत्र स्थाने खलु 'सकस्स देविंदस्स देवरण्णो' शक्रस्य देवेन्द्रस्य देवराजस्य 'जमस्स' यमनामकस्य द्वितीयलोकपालस्य 'महारष्णो' महाराजस्य 'वरसिट्टे' वरशिष्टम् 'नाम' नाम 'महात्रिमाणे' महाविमानम् ' पण्णत्ते' प्रज्ञप्तम् ? भगवानाह - 'गोयमा ! हे गौतम ! 'सोहम्मवर्डिसयस्स' सौधर्मावितंसकस्य 'महाविमाणस्स' महाविमानस्य 'दाहिणेणं' दक्षिणे दक्षिणस्यां दिशि'सोहम्मे कप्पे' सौधर्मे कल्पे 'असंखेज्जाई' 'जोयणसहस्साइ' असंख्येयानि योजन सहस्राणि 'वीवत्ता' व्यतिव्रज्य व्यतिक्रम्य 'एत्थ णं' अत्र खलु 'सक्कस्स देविंदरस देवरणो' शक्रस्य देवेन्द्रस्य देवराजस्य 'जमस्स' 'महारष्णो' यमस्य
टीकार्थ- सूत्रकार इस सूत्रद्वारा दक्षिणदिशाके स्वामी यमनामके लोकपालका वर्णन कर रहै हैं उसमें गौतमने प्रभुसे पूछा कि - "भंते!”
भदन्त ! किस स्थान में 'सक्कस्स देविंदस्स देवरण्णो) देवेन्द्र देवराज शक्र के 'जमस्स' यम नामके दूसरे लोकपाल 'महारण्णो' महाराजका 'वरसिहें पण्णत्ते' वरशिष्ट विमान कहा गया है । उत्तर देते हुए प्रभु गौतमसे कहते हैं कि- 'गोयमा' हे गौतम! ' सोहम्मवर्डिसयस्स' सौधर्मावतंसक 'महाविमाणस्स' महाविमानकी 'दाहिणेणं' दक्षिण दिशामें 'सोहम्मे कप्पे' सौधर्मकल्पसे 'असंखेज्जाई जोयणसहस्साई' असंख्यात हजार योजनोंको 'वीईवइत्ता' उल्लंघन करके जो स्थान आता है 'एत्थ णं' इसी स्थान पर 'सक्कस्स देविंदस्स देवरण्णो' देवेन्द्र देवराज शक्र के 'जमस्स महारण्णो' यम महाराजका 'वरसिट्ठे
ટીકા—આ સૂત્રમાં સૂત્રકારે દક્ષિણ દિશાનાં અધિપતિ યમ નામના લેકપાલનું વર્ણન કર્યુ છે. યમમહારાજનું ત્રિમાન કયાં આવેલું છે, તે જાણવા માટે ગૌતમસ્વામી મહાવીર પ્રભુને નીચેના પ્રન પૂછે છે—
6
भंते ! 'डे लन्त ! 'सक्क्स्स देविंदस्स देवरण्णो' देवेन्द्र, देवरान शहना खील सोश्यास 'जमस्स महारण्णो' यम भडारानुं 'वरसिद्धे महाविमाणे पण्णत्ते' વરશિષ્ટ નામનું મહા વિમાન કયાં આવેલું છે ?
उत्तर—डे गौतम ! ' सोहम्मवर्डिसयस्स महाविमाणस्स ' स धर्भावित स भडाविभाननी 'दाहिणेणं सोहम्मे कप्पे' दक्षिणु दिशामा सौधर्मश्री ' असंखेज्जाई जोयणसहस्सा बीईवत्ता' असण्यात थोक्न दूर ४तां ने स्थान आवे छे, 'एत्थणं'
स्थाने 'सक्कस्स देविंदस्स देवरण्णो देवेन्द्र हेवरा, शईना मील बोयास, जमस्स महारणो' यम महाश४नुं 'वरसिङ्के' वरशिष्ट नामनुं विमान मावेलु छे.
4
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩