________________
७०४
भगवतीसूत्रे विशेषो हिंसकजन्तुस्तद्रूपं वा, पराशरः अष्टापदः शरभस्तद्रूपं वा 'अभिमुंजित्तए' अभियोक्तुम वैक्रियसामर्थ्यात् तपानुपवेशेन व्यापारयितु 'पभू' प्रभुः समर्थः किम् ? भगवानाह-'णो इण? सम?' नायमर्थः समर्थः अर्थात् हे गौतम ! नो बाह्यपुद्गलान् अपर्यादाय उक्ततत्तद्रूपमभियोक्तुं स समर्थः, पुनः गौतमः पृच्छति-'अणगारे णं भंते " इत्यादि । हे भदन्त ! अनगारः खलु भावितात्मा बाहयान् पुद्गलान् पर्यादाय एकं महत्-अश्वादिरूपं वा, अभियोक्तुं प्रभुः ? 'परासररूव वा' अष्टापद-शरभकेरूपको 'अभिजुंजित्तए पभू' अभियोजन (बनाने में) करनेके लिये समर्थ है क्या? विद्यावगैरह के बलसे घोडा आदिके रूपमें प्रवेश करके जो क्रिया की जाती है उसका नाम अभियोग है । गौतम यहां पर प्रभु से यही प्रश्न कर रहे हैं कि हे भदन्त ! भावितात्मा अनगार वैक्रियशरीरके पुद्गलों को ग्रहण किये विना क्या घोडे वगैरहके शरीर में प्रविष्ट होकर उस२ प्रकारकी क्रिया करने में समर्थ है क्या ? इसका उत्तर देते हुए प्रभु गौतम से कहते हैं कि-'णो इणढे समढे' हे गौतम ! यह अर्थ समर्थ नहीं हैअर्थात् वैक्रियशरीरके बाहर पुद्गलों को ग्रहण किये विना भावितात्मा अनगार इस२ प्रकारका अभियोग करनेके लिये किसी तरह समर्थ नहीं है। अब गौतम प्रभु से पुनः प्रश्न करते हैं 'अणगरे णं भंते!' इत्यादि । हे भदन्त ! 'भाविथप्पे अणगारे णं' भावितात्मा अनगार बाह्यपुद्गलों को ग्रहण करके एक महान् अश्वादि रूपकी अभियोजना करने के लिये समर्थ है क्या? इस प्रकार से यहां समस्त प्रश्नालापक रूवं वा' शरमना ३५ने, 'अभिजित्तए पभ' अनियरित ४२वाने शु समर्थ छ ? વિદ્યા વગેરેના પ્રભાવથી, ઘેઠા આદિના રૂપમાં પ્રવેશ કરવારૂપ જે ક્રિયા થાય છે, તે ક્રિયાને અભિગ કહે છે. ગૌતમસ્વામી અહીં મહાવીર પ્રભુને એજ પ્રશ્ન પૂછી રહ્યા છે કે “હ ભદન્ત ! ભાવિતાત્મા અણગાર, વૈકિય શરીરનાં પુદ્ગલેને ગ્રહણ કર્યા વિના અશ્વ વગેરેના શરીરમાં પ્રવેશ કરીને, તે તે પ્રકારની ક્રિયા કરવાને શું સમર્થ છે?” तेनउत्तर मापता महावीर प्रभु ४३ 'णो इण? सम?' गौतम ! मे. બની શકતું નથી વૈક્રિય શરીરનાં પુકલેને ગ્રહણ કર્યા વિના, ભાવિતાત્મા અણગાર, ઉપરોકત રૂપિનો અભિગ કરવાને કઈ પણ રીતે સમર્થ હોતા નથી.” હવે ગૌતમ प्रभुने पूछे थे-'अणगारे णं भंते ! भावियप्पे' या tra ! मावितात्मा साय ગાર, બાહ્ય પદ્ધલેને (વેકિય શરીરનાં પલેને ગ્રહણ કરીને એક મહાન અશ્વાદિપની અભિયેજના કરવાને શું સમર્થ છે? આ પ્રકારને સમસ્ત પ્રક્ષાલાપક અહીં ગ્રહણ કરવાનો છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
