________________
भगवतीसूत्रे
4
हन्त, गौतम ! यावत् उत्पतेत्' इति भगवतः समाधानम् ततोSनगारो भदन्त ! भावितात्मा कियन्ति द्विवा पताकाहस्तेकृत्यगतानि रूपाणि विकुर्वितुम् प्रभुः ? इति गौतमस्यापरः प्रश्नः, 'तद्यथा नाम कश्चिद् युवा युवर्ति हस्ते हस्ते गृह्णीयात् इत्यारभ्य एवमेव अनगारोऽपि भावितात्मा वैक्रिय समुग्धातेन समवहत्य द्विधापताकाहस्ते कृत्य गतानि बहूनि रूपाणि विकुर्वितु प्रभुः अथ च वैक्रिय क्रियाकरणद्वारा निष्पादितैः बहुभिस्तादृशैः वैक्रियैः रूपैः केवलकल्पं जम्बुद्वीपं यावत्- अवगाढावगाढं कर्तु मभुः, एवं द्वितीयवैक्रियसमुद्घातेन निर्मितैस्तादृशैः रूपैः असंख्येयान् द्वीपसमुद्रान् यावत् - अवगाढाव गाढान् कर्तुं प्रभु, किन्तु हे गौतम ! अनगारस्य खलु भावितात्मनः एष निमित्त गौतमसे कहते हैं, हे गोतम ! हो इस आकार में अपना आकार विकुर्वित करके भावितात्मा अनगार आकाशमें ऊँचे उड सकता है । अब पुनः इस पर गौतम प्रभु से पूछते हैं कि हे भदन्त । ऐसे कितने आकार विकुर्वित वह कर सकता है ? तो इसका उत्तर प्रभु इस प्रकार से देते हैं कि जैसे कोइ युवा पुरुष अपने हाथ युवतिको हाथ में पकड़ लेता है - इसी प्रकार से भावितात्मा अनगार भी वैक्रियसमुद्घात से युक्त होकर दोनों बाजू में पताका को धारण करनेवाले पुरुष के जैसा अपने अनेक आकारों को विकुर्वित करने के लिये समर्थ है।
६९०
इस तरह वह भावितात्मा साधु वैक्रियक्रियाद्वारा निष्पादित उन२ रूपों से असंख्यात द्वीप समुद्रों को गाढावगाढ करने के लिये समर्थ कहा गया है । परन्तु हे गौतम ! भावितात्मा उस अनगार का ભાવિતાત્મા અણુગાર એવા પુરુષરૂપની વિધ્રુણા કરીને આકાશમાં ઊંચે ઉડી શકે છે. પ્રશ્ન—હે ભદન્ત ! એવાં કેટલાં પુરુષપાની વિધ્રુણા કરવાને ભાવિતામા અણુગાર સમથ છે ?
ઉત્તર—જેવી રીતે કાઇ યુવાન પેાતાના હાથવડે કાષ્ઠ યુવતીને પકડી લેવાને સમર્થ હાય છે, એવી રીતે ભાવિતામા અણુગાર પણ વૈક્રિય સમુદ્ઘાત કરીને, મને બાજુએ પતાકા ધારણ કરી હાય એવાં એટલાં બધાં પુરુષ રૂપોનું નિર્માણુ કરી શકે છે કે તે રૂપે વડે તે સમસ્ત જ બુદ્ધોપને ભરી દેવાને સમથ છે ઉત્તરસૂત્રમાં જે ઉપમા આપી છે તેનું આ રીતે પોતાની વૈક્રિય શક્તિથી નિર્માણુ કરેલાં તે દ્વિષ્વાધારી પુરુષ રૂપેથી, ભાવિતાત્મા અણુગાર સમસ્ત જ ખૂદ્દીપને ભરી શકવાને પણ સમ હોય છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
