________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.३ उ. १ सनत्कुमारदेवऋद्धिनिरूपणम् १४९ कान एकैकान्तरितान् पश्च उत्तरार्धलोकाधिपतिदेवेन्द्रान् वायुभूतिर्गणधरः भगवन्तं पृष्टवान् , अतएव भगवता महावीरस्वामिना दशानामपि उपयुक्तानां शक्र-ईशान-सनत्कुमार-माहेन्द्र-ब्रह्म-लान्तक-महाशुक्र-सहस्रार-प्राणत-अच्युतनामधेयानां समृद्वि-धृति-बल-ख्याति-सौख्यातिविषयान् पूर्ववत् प्रति पादयता विकुर्वणाया आधिक्यमुक्तम् । अन्तेच भगवतः सकाशात् वायुभूतिः याथातथ्येन सम्यगाकर्ण्य प्रभोः प्रवचनानि प्रामाणिकत्वेनाऽनुमोदनद्वारा स्वीकुर्वन् भगवन्तं वन्दमानो विहरति इत्याशयेनाह- सेवं भंते ! सेवं भते तदेवं भगवन् ! तदेवं भगवन् ! इत्यामंत्रणपूर्वकं पौनः पुन्येन अनुमोदमानः 'तच्चे' तृतीयः 'गोयम' गौतमः- गौतमगोत्रीयः 'वायुभूई' वायुभूतिः 'अणगारे' अनगारः अग्निभूतिने भगवानसे पूछा हैं, और ईशानादि पांच एकान्तरित उत्तरार्धलोकाधिपति देवेन्द्रोंके सम्बन्धमें वायुभूति गणधरने भगवानसे पूछा है। इसी कारण शक-ईशान-सनत्कुमार, माहेन्द्र-ब्रह्मलान्तक-महाशुक्र-सहस्रार-प्राणत और अच्युत इनकी समृद्धि-शुतिबल-ख्याति-सौख्य- आदि विषयों में पूर्वोक्त देवांकी तरह समानता का प्रतिपादन करते हुए भगवान्ने इनमें विकुर्वणा शक्तिकी उत्तरात्तर अधिकता कही हैं। इस तरह भगवान्के मुखारविन्द से यथार्थ रूपमें अच्छी तरहसे वायुभूतिने जब शक्रादि संबंधी समृद्धि आदि विषयक प्रवचनोका श्रवण किया तब हर्षात्कर्षसे उत्फुल्ल होकर उन्होंने प्रामाणिक होनेके कारण उनके प्रवचनोंकी वारंवार अनुमोदना को।
और इस तरह अनुमोदन द्वारा उन्हें स्वीकार कर प्रभुको उन्होंने चन्दना की । और वन्दना करके फिर वे अपने स्थान पर विराज गये । यही बात- 'सेवं भंते ! सेवं भंते त्ति तच्चे गोयमे वायुभृई પ્રભુને પ્રશ્નો પૂછયા છે, અને ઈશાનાદિ પાંચ ઉત્તરાર્ધ લેકાધિપતિ દેવેન્દ્રો વિષે વાયુભૂતિ ગણધરે બને પૂછયા છે, તે કારણે શક, ઈશાન, સનત્કમ ૨, મહેન્દ્ર, બ્રહ્મ, લાન્તક, મહાશુક્ર, સડસર, પ્રાણત અને અચુત કઃપવાસી દેવેની સમૃદ્ધિ, કાન્તિ, બળ, યશ, સુખ, પ્રભાવ વગેરેમાં પૂર્વોક્ત દેવો સાથે સમાનતા બતાવી છે, પણ તેમની વિક્ર્વણ શકિતમાં ઉત્તરોત્તર વધારે બતાવ્યું છે. આ રીતે શક્રાદિની સમૃદ્ધિ, વિકુર્વણા આદિનું પ્રવચન મહાવીર પ્રભુના મુખારવિન્દથી શ્રવણ કરીને વાયુભૂતિ અણગાર અત્યંત હર્ષ પામ્યા. મહાવીર પ્રભુની વાત પ્રમાણભૂત હોવાને કારણે તેમણે તેની વારંવાર અનુમંદના કરી એ જ વાત સૂત્રકારે નીચેનાં સૂત્રો દ્વારા પ્રકટ કરી છે. "सेवं भंते ! सेवं भंते ति तच्चे गोयमे वायुभूई अणगारे समणं भगवं
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
