________________
प्रमेयचन्किाटीका श. ३. उ. १ सनत्कुमार देवऋद्धिनिरूपणभू
१४७
यथोक्तमेव समृद्धयादिकं स्वसामानिकादिदेवोपरि स्वसत्ताऽऽधिपत्यादिपूर्वक दिव्य भोग भोगशीलत्वं विहरणशालिश्वश्च वर्तते, किन्तु पूर्वदेवापेक्षया वैशिष्टयं पुनरियदेव यत् स विकुर्वणाशक्त्या वैक्रियरूपनिर्माणेन 'सोलस' षोडश संख्यकान 'केवलकप्पे' केवलकल्पान् सम्पूर्णान् जम्बूद्वीपान् पूरयितुं समर्थः एवं 'सहसारे' सहस्रारेऽपि पूर्ववदेव समुद्रयादिकं स्वाधिपत्यादिकञ्च विज्ञेयम् विशेषः पुनरेतावानेव यत् स वैक्रियरूपैः 'सातिरेगे' सातिरेकान् साधिकान् 'सोलस' षोडशसंख्यकान् जम्बूद्वीपान पूरयितुं समर्थः । एवं 'पाणएवि' प्राणनेऽपि जैसी है । उस महाशुक्र देवका अपने सामानिक आदि देवोंके ऊपर पूर्णरूप से आधिपत्य आदि सबकुछ है । इस तरह वहां दिव्य भोगोको भोगता हुआ अपना समय आनंद के साथ व्यतीत करता रहता हैं । तथा प्रभुके कल्याणक आदिकों में जाता आता रहता है । परन्तु पूर्वदेवोंकी अपेक्षा इसकी विकुर्वणा शक्ति में अन्तर है और वह इस प्रकार से है कि यह अपनी विकुर्वणा द्वारा निर्मित नानारूपोंसे सम्पूर्ण १६ सोलह जंबूद्वीपों को पूर्णरूपसे भर सकता है। 'एवं सहस्सारे' सहस्रार में भी पूर्वकी तरह ही समृद्रयादिक और अपने सामानिक आदि देवोंके ऊपर आधिपत्यादिक है । परन्तु उनकी विकुर्वणा शक्ति में अन्तर है । इनकी विकुर्वणाशक्ति पूर्वदेवकी अपेक्षा कुछ चढो बढी हैं- इसी कारण ये कुछ अधिक सोलह जंबूद्वीप जैसे विस्तृत क्षेत्रको अपनी विकुर्वणा द्वारा संपाद्य नानारूपों से भर सकने में समर्थ हो सकते है । यद्यपि 'एवं पाणए वि' प्राणतकल्पमें
"
છે. તે મહાશુક્રને ઇન્દ્ર તેના સામાનિક આદિ દેવા પર આધિપત્ય આફ્રિ ભાગવે છે. તે ત્યાં દિવ્ય ભાગે ભગવે છે તથા પ્રભુના કલ્યાણક આદિમાં આવતા જતા રહે છે. તે તેની વિકુણા શક્તિથી નિમિ`ત વિવિધ રૂપા વડે સેાળ જમૂદ્રીપ જેટલા સ્થાનને ભરી શકવાને સમર્થ છે. તેના સામાનિક આદિક દેવે પણ તેના જેટલી જ વિપુણા શક્તિ ધરાવે છે.
" एवं सहस्सा रे" सहसार देवलोडनो हन्द्र यागु भेटलो ४ समृद्धिशाजी छे. તે પણ આગળ વર્ણવેલા ઇન્દ્રોની જેમ જ તેના સામાનિક આદિ દેવો પર આધિપત્ય लोगवे छे. पशु तेनी विठुर्वशा शक्तिमां नीचे प्रमाणे विशेषता छे- “ नवरं साति रेगे सोलसकेवलकप्पे " सहसार देवसोम्नो इन्द्र तेनी विठुर्वाणा शक्तिथी उत्पन्न કરેલાં વિવિધ વૈક્રિય રૂપો વડે સાળ જંબૂદ્વીપ કરતાં પણ વધારે જગ્યાને ભરી શકવાને સમ છે. તેના સામાનિક આદિ દેવાના વિષયમાં પણ એમ જ સમજવું.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
