________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२ उ० ५ सू० ११ धर्मोपदेशनानिरूपणम् ८९७ ततश्च सरागकृतेन संयमेन तपसा च देवत्वमाप्तिर्भवति रागांशस्य कर्मवन्धकारणस्वादिति। तत्थ णं आणंदरक्खिए नाम थेरे ते समणोवांसए एवं वयासी ' तत्र खलु आनन्दरक्षितोनाम स्थविरः तान् श्रमणोपासकान् एक्मवादीत् 'कम्मियाए अजो देवा देवलोएसु उववज्जति' कर्मितया हे आर्याः ! देवा देवलोकेषु उत्पद्यन्ते ।
कर्मन् शब्दात् = ब्रीह्यादेराकृतिगणात्वात् ‘ब्रीह्यादिभ्यश्च' इतिमत्वर्थे इनि प्रत्यये 'नस्तद्धिते ' इत्यनेन कर्मन् शब्दस्य अन्लोपे कर्मिन् शब्दात् भावे तल् प्रत्यये तलन्तं स्त्रियामिति नियमात स्त्रीत्वे कर्मिता तया-कर्मितया इति । अथवा कर्मणां विकारः कार्मिका तया कर्मिकया कर्मन् शब्दात् विकारार्थेवुञ् प्रत्यये अकादेशे स्त्रीत्वाट्टापि प्रत्ययस्थात् कादिति इत्वे कार्मिका इति सिध्यति । से देवत्व की प्रप्ति होती है। देवायु का बंध होना यह रागांश से होता है। क्यों कि रागांश कर्मवन्ध का कारण कहा गया है । ( तत्थ णं आणंदरक्खिए नाम थेरे ते समणोवासए एवं वयासी) उन स्थविर भगवन्तों में एक आनन्द रक्षित नाम के स्थविर थे उन्हों ने उन श्रमणो पासकों से ऐसा कहा-( कम्मियाए अजो देवा देवलोएसु उववज्जंति) हे आर्यो। कर्मिता से देव देवलोंकों में उत्पन्न होते हैं। इसका तात्पर्य यह है कि आत्मा में जब कार्यकारी कर्म शेष-बाकी रह जाता है तब जीवों को देवत्व की प्राप्ति होती है। ___ शंका-आत्मा में केवल ज्ञान के बाद भी कर्मों का शेष-अधातिक कर्म रहता है फिर उसको देवत्व की प्राप्ति क्यों नहीं होती है ।
કે સરાકૃત તપ અને સંયમથી દેવગતિ પ્રાપ્ત થાય છે. દેવાયુને બંધ રાગशथी पाय छ, ४१२६५ 3 अभय धनु १२६१ गाय छे. (तत्थण आणदरक्खिए नाम थेरे ते समणोवासए एव वयासी) ते स्थविर सातामांना આનંદરક્ષિત નામના સ્થવિરે તે શ્રમણોપાસકને આ પ્રમાણે જવાબ આપે( कम्प्रियाए अज्जो ! देवा देवलोएसु उववज्जति) 8 मार्यो ! भनि। ५२ ५२। ક્ષય ન થવાથી દેવ દેવકમાં ઉત્પન્ન થાય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે આત્મામાં જ્યારે જીવકૃત કર્મો બાકી રહી જાય છે, ત્યારે એને દેવત્વની પ્રાપ્તિ થાય છે.
શંકા-કેવળજ્ઞાન થયા પછી પણ આત્મામાં કર્મો બાકી રહી જાય છે, (કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ પછી પણ અઘાતિકર્મો બાકી રહે છે તે તેને દેવત્વની પ્રાપ્તિ કેમ થતી નથી?
भ ११३
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨
