________________
७७४
भगवतीले ____टोका-"कइणं भंते पुढवीओ पण्णत्ताओ" कति खलु भदंत ! पृथिव्यः नारक पृथिव्यः प्रज्ञाप्ताः ? हे भदंत ! नारकजीवानामाधारभूताः पृथिव्यः कतिसंख्यकाः सन्तीतिप्रश्नः । भगवानाह-"जीवाभिगमे' इत्यादि “जजीवाभिगमे नेरयियाणं जो वितिओ उद्देसो सो नेयधो' जीवाभिगमे नैरयिकाणां यो द्वितीयउद्देशकः सः नेतव्यः ज्ञातव्यः अत्रार्थ संग्रहगाथेयम्- 'पुढवी' इत्यादि तस्मिन् द्वितीयोद्देशके पृथिवी संबन्धिविचारः, नारकविषयो विचारः, नारकाणां संस्थानसंवन्धी विचारः। तथा नरकपृथिव्याः स्वरूपादिसंकीर्तनंचेतिसर्व जीवाभिगम द्वितीयोद्देशकत एच ___टीकार्थ-(कइणं भंते ! पुढचीओपण्णत्ताओ) हे भदन्त नारकपृथिवियां कितनी कही गई हैं ? इस प्रश्न का सारांश यह है कि गौतम महावीर प्रभुसे यह पूछ रहे हैं कि नारक जीव जिन पृथिवियों में रहते हैं ये पृथिवियां कितनी हैं ? इस प्रश्न के उत्तर में सूत्रकार जीवाभिगम सूत्र का निर्देश करते हैं-" जीवाभिगमे नेरयियाणं जो वितिओ उद्देसो सो नेयध्वो" जीवाभिगम सूत्र में जो द्वितीय उद्देशक है-वह इस प्रश्न के उत्तर में जानलेना चाहिये, इसविषय को स्पष्ट करनेवाली संग्रहगाथा इस प्रकार से है- ( पुढवी ओगाहेत्ता इत्यादि संग्रह गाथा द्वारा यह स्पष्ट किया गया है कि जीवाभिगमसूत्र के द्वितीय उद्देशक में पृथिवी संबंधी विचार किया गया है, उन पृथिवियों में रहे हुए नरकाघासों का विचार किया गया है, नरकावासों के संस्थान का विचार किया गया है । तथा- नरकपृथिवियों के स्वरूप आदि का विचार किया
10-(कइण भंते ! पुढवीओ पण्णत्ताओ ) हे महन्त ! न२। (पृथ्वी-1) કેટલી છે? કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે જે પૃથ્વીઓ (નરકે) માં નારક જીવો રહે છે એ પૃથ્વીએ કેટલી છે? આ પ્રશ્નનો ઉત્તર જાણવા માટે સૂત્રકાર
वामिमसूत्रन नि । ४२ छ. ( जीवाभिगमे नेरयियाणं जो बितिओ उद्देसो सो नेयम्वो) लिगमसूत्रमा मीन देशमाथी प्रश्न उत्तर njी લેવું જોઈએ. આ વિષયને સ્પષ્ટ કરનારી સંગ્રહગાથા આ પ્રમાણે છે – पुढवी ओगाहेत्ता त्याहि.
આ સંગ્રહગાથામાં એ વાતનું સ્પષ્ટીકરણ કરવામાં આવ્યું છે કે જીવાભિગમસૂત્રના બીજા ઉદ્દેશકમાં પૃથ્વીઓ વિષે વિચાર કરવામાં આવ્યા છે, તે પૃથ્વીઓમાં રહેનારા નારક જીવને વિચાર કરવામાં આવ્યો છે, નારક જીવોનાં સંસ્થાનેને વિચાર કરવામાં આવ્યો છે, તથા તે નરકે (પૃથ્વીએ ) ના સ્વરૂપ આદિનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે. તેથી
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨
