________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श०१३०६ सू०४ लोकालोकादिपूर्वपश्चात्त्वे रोहानगारप्र० ५३ पच्छापेते' पूर्वमपि एतौ पश्चादप्येते, 'दोवि एए सासया भावा अणाणुपुव्वी एसा रोहा!' द्वावाप्येतौ शाश्वतौ भावौ अनानुपूर्वी एषा रोहः। तत्र द्वयोरपि व्यक्तिविशेषरूपेणाण्डककुक्कुटयोः सत्यपि पूर्वापरभावे सामान्यरूपेण न तयोः पूर्वमिदं पश्चादिदं वेति निर्णयः, किन्तु क्रमराहित्यमेवैतयोः कदाचित्पूर्वमण्डकं पश्चात् कुक्कुटी, कदाचित्पूर्व कुक्कुटी पश्चादण्डकमिति, प्रवाहरूपेणैतौ भावौ शाश्वतावेव, रोहः पृच्छति-"पुाव्य भंते! लोयंते पच्छा अलोयंते, पुचि अलोयंते पच्छा लोयंते?" पूर्व भदन्त! लोकान्तः पश्चादलोकान्तः, पूर्वमलोकान्तः पश्चाल्लोकान्तः, लोकान्ताभगवान् कहते हैं कि-(एवामेव रोहा ! से य अंडए सा य कुक्कुडी पुव्विंपेते, पच्छापेते दोवि एए सासया भावा, अणाणुपुन्वी एसा रोहा!) इसी तरह से हे रोह ! वह अंडा और वह कुक्कुटी पहिले भी हैं, बाद में भी हैं। ये दोनों शाश्वत भाव हैं अतः हे रोह ! यहां आनुपूर्वी नहीं है । यद्यपि यहां इन दोनों में व्यक्तिविशेष की अपेक्षा अंडक
और कुक्कुटी में पूर्वापर भाव मौजूद है। परन्तु वह पूर्वापर भाव सामान्य की अपेक्षा से इन दोनों में नहीं है, क्यों कि यह पहिले है
और यह बादमें है ऐसा, नहीं कहा जा सकता है। अतः इन दोनों में क्रमरहितपना ही है। कारण कि कदाचित् पहिले अंडा हो जाता है और बाद में कुक्कुटी होती है कभी कुक्कुटी पहिले रहती है और अंडा बाद में रहता है। इस तरह प्रवाह रूप से ये दोनों ही शाश्वतभाव हैं। रोह पूछते हैं कि ( भंते ! पुचि लोयंते, पच्छा अलोयंते, पुव्विं अलोयंते पच्छा लोयंते) हे भदन्त ! यह तो बताईये कि पहिले लोकान्त है, भगवान ४ छ -“एवामेव रोहा ! से य अंडए सा य कुक्कुडी पुट्विपेते पच्छापेते दोविएए सासया भावा, अणाणुपुत्वी एसा रोहा" मे प्रभारी शर्ड! તે ઈડ અને તે મરઘી પહેલાં પણ છે અને પછી પણ છે. તે બન્ને શાશ્વત ભાવ છે. તેથી હે રોહ ! અહીં આનુપૂર્વી–પૂર્વ કે પછી કમ-નથી. જો કે અહીં તે બન્નેમાં વ્યક્તિવિશેષની અપેક્ષાએ પૂર્વાપર ભાવ મેજૂદ છે. પણ સામાન્યની અપેક્ષાએ પૂર્વાપર ભાવ બમાં નથી. કારણ કે આ પહેલું કે તે પહેલું બમાં કેણ પહેલું તે કહી શકાય નહીં તે કારણે તે બન્નેમાં રહિત પણું ક્રમ છે કારણ કે ક્યારેક ઈડું પહેલું લાગે છે અને પછી મરઘીનું અસ્તિત્વ જણાય છે તે ક્યારેક મરઘીનું અસ્તિત્વ પહેલું લાગે છે અને પછી ઇંડાનું અસ્તિત્વ જણાય છે. આ રીતે પ્રવાહ રૂપે એ બન્ને शाश्वतमा छे. त्या२०६६ १२१ रोड म॥२ पूछे छे-(भंते पुव्वि लोयते, पच्छा
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨