________________
प्रमेयवन्द्रिका टीका श० २ उ०१ सू० १३ स्कन्दकचरितनिरूपणम् ६३३ मातं पिपासा — माणं चोरा' मातं चौराः 'माणं वाला' मातं व्यालाः, श्वापद. भुजंगादयः 'माणं दंसा' मात दंशाः दशो नाम क्षुद्रजन्तुविशेपो बृहदाकारो मशकवत् रक्तपानकर्ता। 'माणं मसया' मातं मशकः 'माणं' मातम् 'वाइय पित्तिय सेंभिय सनिवाइय' अत्र प्रथमा बहुवचनलोपो बोध्यः तेन वातिकपैत्तिकश्लेष्मिकानिपातिकाः इति, वातिकाश्च पैत्तिकाश्च श्लैष्मिकाच सांनिपातिकाश्चेति तथा, अत्र वातिकाः वातविकारजनिताः, पैत्तिकाः पित्तविकारजनिताः, श्लैष्मिका श्लेष्मा कफः, तज्जनिताः कफविकारजनिताः, सांनिपातिका संनिपातः वातपित्तकफविकाररूपस्त्रिदोषः, तज्जनिता त्रिदोषजनिताः 'विविहा' विविधा ननाप्रकाराः ' रोगायंका' रोगातङ्काः तत्र रोगाः-चिरघातिनो ज्वरादयः, आत. का सथोघातिनो हृदयशूलादयः, तथा 'परिसहोवसग्गा' परिषहोपसर्गा:परिषहाः द्वाविंशतिभेदभिन्नाः उपसर्गा देवादिकृताः-अथवा परिषहा एव उपसर्गाः विघ्नकारका इति परिषहोपसर्गाः फुसंतु' स्पृशन्तु अत्र 'मा' इतिपदमनु वर्तनीय (माणं चोरा ) चोर पीडा न करें, (माणं वाला) श्वापद भुजग आदि पीडा न करें, 'माणं दंसा' दंश (डांस) पीडा न करें, 'माणं मसया' मशक-मच्छर पीडा न करें 'माणं वाइय पित्तिय सेंभिय सन्निवाइय' वात विकार जनित रोग, पित्त विकारजनित रोग और पातपित्तकफ इन तीनों के एक साथ विकार से त्रिदोष से उत्पन्न रोग इत्यादि विविहारोगायंका' अनेक प्रकार के चिरकाल में घातकरने वाले ज्वरादिक रोग और शीध्रता से घात करने वाले हृदयशूल आदि आतंक इसे पीडा न करें 'परीसहो वसग्गा' बाईस प्रकार के परीषह और देवादिकृत उपद्रवरूप उपसर्ग अथवा-विघ्नकारक होने से परीषहरूप उपसर्ग 'माणं फुसंतु' इसे पीडा न करें, ये शीतादिक मेरी आत्मा को पीडा न ( माणं पिपासा) तेने तृषा सडन ४२३ - ५3, (माणं चोरा) तेन था। 43 पी31 सड़न ४२वी न ५, (मार्ण वाला) तेने २११५६, सप वगेरे पी। न पांयाडे, (माणं दसा ) तेने iस पी. न या3, (माणं मसया ) भ२७२। तेने पी न पडया, (माणं वाइय पित्तिय से मिय सन्निवाइय) તેને વાત, પિત્ત કે કફના વિકારથી ઉત્પન્ન થતા રેગે તથા વાત, પિત્ત અને કફ એ ત્રણનો એક સાથે વિકાર થવાથી થતા સન્નિપાત વગેરે રોગ સહન ४२१। न ५3, (विविहा रोगायंका) aid समय प्रा २।२। मने प्रश्न તાવ વગેરે રોગ તથા ટૂંકા સમયમાં જ પ્રાણ હરનારા હદયશૂલ વગેરે તેને सडन ४२१॥ न ५, (परीसहोसवग्गा ) भावीस ४२ना परीषड मन वा મનુષ્ય વગેરે કૃત ઉપદ્રવ રૂપ ઉપસર્ગ અથવા વિM કારક હોવાથી પરીષહરૂપ ५ - (माणं फुसंतु) तेन पीड़ा न पडाया-31 वोरेना अट। भा।
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨