________________
भगवतीसूत्रे किमत्रोत्तर भविष्यतीत्याकाङ्क्षावानित्यर्थः । 'वितिगिच्छिए ' विचिकित्सितः, विचिकित्सा संजाताऽस्येति विचिकित्सितः, अस्मिन्नुत्तरे दत्तेऽस्य निर्ग्रन्थस्य श्रद्धा भविष्यति न वेत्याकारकविचिकित्सायुक्तः, 'भेदसमावन्ने' भेदसमापन्न: भेदं मतेभङ्गं किं कर्तव्यता व्याकुलत्वलक्षणं समापनः प्राप्त इति भेदसमापन: 'कलुस समावन्नए' कलुषसमापन्नः, नाहं किमपि जानामीत्येवंरूपेण स्वविषये कालुष्यं दौमनस्यं प्राप्त इति कलुषसमापन्नः सन् ‘णो संचाएइ' न शक्नोति, न समर्थों भवति उत्तरमाख्यातुमित्यग्रेण सम्बन्धः । कस्मै ? इत्याह- पिंगलयस्स' इत्यादि । 'पिंगलयस्स नियंठस्स-वेसालियसावयस्स ' पिङ्गलकाय निर्ग्रन्थाय इन प्रश्नों का यदि इस प्रकार से उत्तर देता हूं तो वह भी ठीक नहीं है और यदि इस प्रकारसे उत्तर देता हूं तो वह भी ठीक नहीं है अतः इस प्रश्नों का असली उत्तर क्या होना चाहिये इस प्रकार की आकांक्षा उसके चित्त में जग गई। "वितिगिच्छिए बिचिकित्सासे युक्त हो गया इस पिंगलक निर्ग्रन्थ को इन प्रश्नों का यदि मैं यह उत्तर देता हूं तो इस पर उसकी श्रद्धा होगी कि नहीं होगी इस प्रकार की विचिकित्सा उसको उत्पन्न हो गई । “भेदसमावन्ने वह भेद समापन हो गया अर्थात् अब मैं क्या करूं इस प्रकारसे वह कुछ भी निर्णय नही कर सका उसकी बुद्धि किंकर्तव्यता से विभूढबन गई । " कलुससमावन्ने मैं अब इस विषय में कुछ नहीं जान रहा हूं, इस तरह से जब वह कुछ भी निर्णय नहीं कर सका तब वह अपने आपमें झुंझला गया खिसिया गया मन में उसके कलुषता आगाई । अत एव वह (वेसालिय सावयस्स पिंगल
ગયા તેમને મનમાં એવું થયું કે આ રીતે તે પ્રશ્નોના જવાબ આપું તે પણ ઠીક નહીં લાગે અને તે સિવાયની કઈ બીજી રીતે પણ ગ્ય જવાબ આપી શકાય તેમ નથી તે પ્રશ્નોના સાચે સાચા ઉત્તર ક્યા હશે તે જાણવાની Alia तमना मनमा भी. (वितिगिच्छिए ) तेभर्नु भन वियित्साथी युक्त થઈગયું હું આ પિંગલક નિગ્રંથને આ પ્રકારને ઉત્તર આપીશ તે તેને તેમાં શ્રદ્ધા રહેશે કે નહીં રહે એવા પ્રકારની આશંકા તેમના મનમાં ઉત્પન્ન ५७. (भेदसमावन्ने) तमना भति भूध ४ ते प्रश्नोनी वाम मा५वे। तनी समान ५वाथ तसा विभासमा ५१ गया. ( कलुससमावन्ने) ત્યારે તે પ્રશ્નોને નિર્ણય તેઓ કરી શક્યા નહીં ત્યારે તેઓ પિતાના મનમાં શરમ અનુભવવા લાગ્યા તેમના મનમાં કષતા આવી ગઈ તેથી તેઓ (बेसालियसावयस्स पिगलयस्स नियंठस्स किंचि वि पमोक्खं अक्खाइ उणो
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨
