________________
भगवतीसो गत इति वक्तव्यं स्यात्, संसारपारगामित्वात् यद्यपि एतादृशो मुनिर्नेदानीं संसारसागरस्य पारगतः किन्तु कालान्तरे पारं गमिष्यमाणत्वात् भाविनि भूतवदुपचारात् पारगत इति कथ्यते, 'परंपरागएत्ति वत्तव्वं सिया' परंपरागत इति वक्तव्यं स्यात् , परंपरया मिथ्यात्वादिगुणस्थानकानां मनुष्यादिगतीनां वा पारं पर्येण गतः प्राप्त इति परंपरागतः अथवा परंपरया मुक्तपुरुषाणां या परंपरा तया परंपरया गतः कर्मजालं व्यतिक्रान्त इति । परंपरागतः इति अथ निगमयन्नाह'सिद्धे' इत्यादि । 'सिद्ध बुद्धे मुत्ते परिनिव्वुडे अंतकडे सबदुक्खप्पहीणेत्ति वत्तव्वं सिया' सिद्धो बुद्धो मुक्तः परिनिर्वृतः, अंतकृतः सर्वदुःखपहीण इति वक्तव्यं के कारण वह (पारगत ) इस शब्द से कहा जाता है। यद्यपि ऐसा मुनि अभी संसार सागर के पारगत नहीं हुआ है आगे वह उसके पार को प्राप्त करने वाला बनेगा-परन्तु अभी जो उसे (पारगत ) इस शब्द से व्यवहार का विषयभूत कह दिया गया है सो उसको होने वाली अवस्था को यहां हो चुकी अवस्था मानकर (पारगत ) कहा गया है। ( परंपरगएसि वत्तवं सिया) परंपरागत इस शब्द से जो उसे वक्तव्य कहा गया है उसका तात्पर्य यह है कि उसने जो संसाररूप समुद्र की पार को प्राप्त किया, वह मिथ्यात्व आदि गुणस्थानों की अथवा मनुष्य आदि सुगति की परंपरा से प्राप्त किया है । अथवा मुक्त पुरुषों की जो परम्परा कर्म जाल से दूर होने की है उसी परंपरा के अनुसार यह भी कर्म जाल से दूर हुआ है अतः यह (परंपरागत) इस शब्द से भी व्यवहार का विषय बन सकता है । अब कथित अर्थ को निगमन करते हुए सूत्रकार कहते हैं कि-(सिद्धे, बुद्धे, मुत्ते, परिनिव्युडे, अन्तकडे, તરી ગયા હોય છે તેથી તેમને માટે “પારગત” શબ્દનો પ્રયોગ પણ કરી શકાય છે. જો કે તે મુનિ હજી સંસાર સાગરને તરી ગયા નથી, છતાં પણ તેમને માટે “પારગત” શબ્દને જે પ્રયોગ કરવામાં આવ્યું છે તે આગળ પાસ થનારી સિદ્ધ અવસ્થા પ્રાપ્ત થઈ ચૂકી એવું માનીને કરવામાં આવેલ છે. (परंपरगएत्ति वत्तव्य सिया) तेभने “५२५२१गत" उवातुं ॥२६ मे छ । તેમણે જે સંસારરૂપી સમુદ્રને પાર કરીને મેક્ષની પ્રાપ્તિ કરી છે તે મિથ્યાત્વ વગેરે ગુણસ્થાનની અથવા મનુષ્ય વગેરે સુગતિની પરંપરાથી પ્રાપ્ત કરેલ છે અથવા કર્મ જાળથી દૂર રહેવાની મુક્ત પુરુષોની જે પરંપરા છે તે પરંપરાને અનુસરીને જ તેઓ કર્મ જાળથી દૂર રહ્યા છે. તેથી તેમને “માટે પરંપરાગત શબ્દનો પણ પ્રયોગ કરી શકાય છે. હવે કથિત અર્થની સમાપ્તિ કરવાને માટે सूत्रा२ ४ छ ( सिद्धे, बुद्धे, मुत्ते, परिनिव्वुडे, अंतकडे, सव्वदुक्ख.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨
