________________
ર
भगवती सूत्रे
,
सविसए ओभास नो अविसए' हे गौतम ! सविषयमेव क्षेत्रमवभासयति नो अविषयमवभासयति, ' तं भंते! किम् आणुपुत्रि ओभासद अणाणुपुवि ओमास तद् भदंत ! किम् आनुपूर्व्याऽत्रभासयति अनानुपूर्व्याऽवमासयति, प्रकाश्यं क्षेत्र क्रमशोऽभासयति क्रमरहितं वावभासयति, भगवानाह - ' गोयमा ! आणुपुत्रि ओभासइ नो अणाणुपुचि ' हे गौतम ! तादृशं क्षेत्रम् आनुपूर्व्यावभासयति नो अनानुपूर्व्या क्रमरहिततया अवभासयति, यदवभासयति तत्क्रमेणैवेति । तं भदंत ! कइदिसं ओभासद ३ " तद् भदंत ! कति दिशोऽवभासयति३, भगवानाह - 'नियमा छद्दिसिं' नियमात् षदिशः तादृशं क्षेत्र नियमतः षट्स्वपि दिक्षु अवभासयति न तु एकां द्वेः तिस्र आदिदिशोऽवभासयतीति । विषय में प्रकाशित करता है, परविषय में प्रकाशित नहीं करता है । अथवा - " सविसए " विषयसहित प्रकाशित करता है " अविसए " विषयरहित प्रकाशित नहीं करता है। हे भदन्त ! वह क्षेत्र को क्रमपूर्वक प्रकाशित करता है कि अक्रमपूर्वक प्रकाशित करता है : हे गौतम! वह क्षेत्र को क्रमपूर्वक प्रकाशित करता है, अक्रमपूर्वक नहीं । हे भदन्त ! सूर्य क्षेत्रको कितनी दिशाओं में प्रकाशित करता है ? हे गौतम! नियम से छहों दिशाओं में ही प्रकाशित करता है एक दो तीन आदि दिशाओं में नहीं। सूर्य अस्पृष्ट पदार्थों का प्रकाशन नहीं करता किन्तु स्पृष्ट पदार्थों का ही प्रकाशन करता है अतः जिस लोकरूप वस्तु का वह प्रकाशन करता है सो उस में यह आश्रित होकर ही उसका प्रकाशन करता हैअनाश्रित होकर नहीं । अवगाढ का तात्पर्य आश्रित से है । अनन्तरावगाढ का तात्पर्य व्यवधान से रहित और परम्परावगाढ का तात्पर्य व्यवधान
કરે છે, પરંતુ પરિવષયમાં પ્રકાશિત કરતા નથી અથવા सविसए" विषयसहित प्राशित १रे छे“ अविसए" परंतु विषयरहित प्राशित उरतो नथी हे पून्य ! તે ક્ષેત્રને ક્રમપૂર્વક પ્રકાશિત કરે છે કે ક્રમ વગર પ્રકાશિત કરે છે. હે ગૌતમ ! તે ક્ષેત્રને ક્રમ પૂર્ણાંક પ્રકાશિત કરે છે. પરંતુ ક્રમ વગર પ્રકાશિત કરતા નથી. હે પૂજ્ય ! સૂર્ય ક્ષેત્રને કેટલી દિશાઓમાં પ્રકાશિત કરે છે ? હે ગૌતમ ! સૂ નિયમથી જ ક્ષેત્રને છએ દિશામાં પ્રકાશિત કરે છે, એક, એે, ત્રણ વગેરે દિશાઓને જ પ્રકાશિત કરે છે એવું નથી. સૂર્ય અસ્પૃષ્ટ પદાર્થોને પ્રકાશિત કરતા નથી પણ પૃષ્ટ પ્રદાર્થાને ४ પ્રકાશિત रे છે. તેથી જે લેાકરૂપ વસ્તુને તે પ્રકાશિત કરે છે, તેમાં આશ્રિત થઈને જ તે તેને પ્રકાશિત કરે છે, પરંતુ અનાશ્રિત થઈને તેને પ્રકાશિત કરતા નથી અવગાઢ એટલે આશ્રિત અનન્તરાવગાઢ એટલે વ્યવધાનથી રહિત અને પરસ્પ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨
66
