________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. १ उ. ९ नवमोदेशकस्थावतरणिका २४३ लघुकद्रव्यापेक्षया नो गुरुत्वं नो लघुत्वं न वा अगुरुलघुत्वं किन्तु गुरुलघुकत्वमिति तृतीयभंगेन समाधानम् । अगुरुलघुकद्रव्याणि प्रतीत्य नो गुरुको न वा गुरुलघुकः किन्तु अगुरुलघुक इति चतुर्थभंगेनोत्तरम् । एवं समयेषु कर्मसु च गुरुत्वादिविषयप्रश्नः । अगुरुलघुकमिति चतुर्थभङ्गेन समाधानम् । एवं कृष्णलेश्या गुरुका लघुका अगुरुलघुका वेति कृष्णलेश्या विषयकः प्रश्नः नो गुरुका नो लघुका किन्तु गुरुलघुका अपि अगुरुलघुका अपि इति समाधानम् । कथमेकेव कृष्णलेश्या गुरुलघुकापि अगुरुलघुकापीति प्रश्नः । द्रव्यलेश्या पेक्षया नो गुरुका रुलघु भी होता है ऐसा प्रश्न किया गया है और इसका उत्तर-गुरुलघु द्रव्यों की अपेक्षा से उसमें गुरुता नहीं है, न लघुता है, और न अगुरु लघुता है किन्तु गुरुलघुता है इस तृतीय भंग से दिया गया में । अगुरुलघुक द्रव्यों की अपेक्षा लेकर के वह पुद्गलास्तिकाय न गुरु हैं, न लघु है, और न गुरुलघु दोनों प्रकार का है किन्तु वह अगुरुलघु है इस प्रकार से चौथे भंग को लेकर उत्तर दिया गया है । इस प्रकार से समयों में
और कर्मों में गुरुत्वादिविषयक प्रश्न हुआ है । और उसका समाधान चतुर्थभंग को लेकर किया गया है। इसी तरह से कृष्णलेश्या क्यागुरु है अथवा लघु है अथवा गुरुलघु है अथवा अगुरुलघु है ऐसा प्रश्न कृष्णलेश्या के विषय में किया गया है । वह न गुरु है, न लघु है, किन्तु वह गुरुलघु भी है और अगुरु लघु भी है ऐसा इस प्रश्न का समा. धान दिया गया है । फिर प्रश्न किया गया कि एक ही कृष्णलेश्या गुरुलघु भी और अगुरुलघु भी कैसे होती है तो इसका समाधान यों किया
ઉત્તર–ગુરુલઘુ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ તેમાં ગુરુતા પણ નથી, લઘુતા પણ નથી, અગુરુલઘુતા પણ નથી, પરંતુ ગુરુલઘુતા જ છે. આ રીતે ત્રીજા ભાંગાને સ્વીકાર કર્યો છે. અગુરુલઘુ દ્રવ્યોની અપેક્ષાએ તે પુલાસ્તિકાયમાં ગુરુતા નથી, લઘુતા પણ નથી, ગુરુલધુતા પણ નથી, પરંતુ અગુરુલઘુતા જ છે. આ રીતે અહીં ચોથા ભાંગાને સ્વીકાર કર્યો છે. એ જ પ્રમાણે સમયમાં અને કર્મોમાં ગુરુત્વાદિ વિષયક પ્રશ્નો પૂછયા છે અને ચોથા ભાંગાની અપેક્ષાએ તે પ્રશ્નોનું સમાધાન થયું છે. એ જ પ્રમાણે કુષ્ણલેસ્થાના વિષયમાં પણ પ્રશ્નો પૂછ્યા છે કે-“શું કૃષ્ણલેશ્યા ગુરુ છે, અથવા લઘુ છે, અથવા ગુરુ લઘુ ને અથવા અગુરુલઘુ છે?
ઉત્તર—તે ગુરુ પણ નથી, લઘુ પણ નથી, પરંતુ ગુરુલઘુ છે અને અગુરુલઘુ છે.
પ્રશ્ન-કૃષ્ણલેશ્યા કેવી રીતે ગુરુલઘુ છે અને અગુરુલઘુ છે?
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨
