________________
--
---
-
२२०
भगवतीसूत्रे पुरिसे ' स पुरुषः 'तं पुरिसं' तं पुरुषम् ‘सत्तीए ' शक्त्या शस्त्रविशेषेण 'समविधंसेइ' समभिध्वंसते हन्यदित्यर्थः, 'सयपाणिणा वा' स्वकपाणिना वा स्वहस्तेन ' से ' तस्य ‘असिणा' असिना ' सीस छिंदइ' शीर्ष छिनत्ति, 'तावं च णं' तावत् च खलु ‘से पुरिसे' स पुरुषः, 'काइयाए ' कायिक्या, शरीरव्यापाररूपया क्रियया, ' अहिगरणियाए ' आधिकरणिक्या, शक्तिखड्गरूपयाक्रियया 'जाव पाणाइवायकिरियाए' यावत् प्राणातिपातक्रियया, यावत् पदेन प्राद्वेषिकी पारितापनिक्योः संग्रहः, 'पंचहि किरियाहि '-पंचभिः क्रियाभिः, 'पुढे ' स्पृष्टो भवति, · आसण्णवधए ण य ' आसन्नवधकेन च, आसन्नः समीपे विद्यमानो वधो विनाशो यस्मात् वैरात् तत् तेनासन्नवधकेन भवति च वैरात् वधकस्य वधस्तमेव वध्यमाश्रित्य अन्यस्माद्वा तत्रैव जन्मनि जन्मान्तरे वा । से पाणिणा वा से असिणा सीसं छिंदति तावं च णं से पुरिसे काइयाए अहिगरणियाए जाव पाणाइवायकिरियाए पंचहि किरियाहिं पुढे ) हे गौतम ! जबतक वह पुरुष उस दुसरे पुरुष को शक्ति से हथियारविशेष से मारता है, अथवा-अपने हाथों तलवार से उसका मस्तक काटता है तबतक वह पुरुष कायिकी,-शरीरव्यापाररूप कायिकी क्रिया से शक्तिव्यापाररूप अधिकरणिकी क्रिया से यावत् प्राणातिपातकिया से इन पांच क्रियाओं से स्पृष्ट होता है । यहां यावत् शब्द से प्रादेषिकी क्रिया
और पारितापनिकी क्रिया इन दोनों क्रियाओं का ग्रहण हुआ है । (आ. सण्ण वधएण य अणवखणवत्तीए णं पुरिसवेरेणं पुढे ) तथा वह पुरुष आसन्न समीप में विद्यमान है वधविनाश जिससे ऐसे आसन्न वध वाले तथा दूसरे के प्राणों की अथवा अपने अपाय की जिसमें बिलकुल अपेक्षा नहीं है ऐसे पुरुषवैर से स्पृष्ट होता है । तात्पर्य कहने का जावं च णं से पुरिसे तं पुरिसं सतीए समभिधसेति से पाणिणा वा से असिणा सीसं छिंदति तावं च णं से पुरिसे काइयाए अहिगरणियाए जाव पाणाइवायकिरियाए पंचहिं किरियाहिं पुढे) 3 गौतम ! न्यारे ते पुरुष मीना पुरुषने શક્તિ વડે એક પ્રકારના હથિયારથી–મારે છે, અથવા પોતાના હાથમાં તલવાર લઈને તેનું મસ્તક કાપી નાખે છે ત્યારે તે કાયિકી શરીરની પ્રવૃત્તિરૂપ કાયિકી કિયાથી, શક્તિ, તલવાર આદિ અધિકરણને ઉપયોગ કરવાથી અધિકરણિકી ક્રિયાથી, પ્રાÀષિકી ક્રિયાથી પારિતાપનિકી ક્રિયાથી અને પ્રાણાતિપાત કિયાથી २५ट थाय छे. (आसण्ण वधएण य अणवकखणवत्तीए णं पुरिसवेरेणं पुटठे) તથા તે પુરુષ આસન્ન –જેને વધુ સમીપમાં જ વિદ્યમાન છે–એવા આસન્નવધવાળા તથા તે માણસને તે વખતે અન્યના પ્રાણનું અથવા પોતાના અપયનું જેમાં બિલકુલ ભાન રહેતું નથી એવા પુરુષ વેરથી પૃષ્ટ થાય છે. કહે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨
