________________
प्रमेयचन्द्रिका ढोका श० १ ३०८ सू०७ पुरुषघातक क्रियास्वरूपनिरूपणम् २१९ सत्तीए समभिधंसेति, से पाणिणा वा, से असिणा सोसं छिंदति तावं च णं से पुरिसे काइयाए अहिगरणियाए जाव पाणाइवाय किरियाए पंचहिं किरियाहिं पुट्ठे, आसण्णवधपण
अणवकखण वित्तिए णं पुरिसवेरेणं पुढे ॥ सू०७ ॥
छाया -पुरुषो भदन्त ! पुरुषशक्त्या समभिध्वंसते स्वकपाणिना वा स असिना शीर्ष छिन्द्यात्, ततो भदन्त ! स पुरुषः कतिक्रियः ? गौतम ! यावत् च खलु स पुरुषस्तं पुरुषं शक्त्या समभिध्वंसते, स्वकपाणिना वा तस्य असिना शीर्ष छिनत्ति तावच्च खलु स पुरुषः कायिक्या - आधिकरणिक्या यावत् प्राणातिपातक्रियया पंचभिः क्रियाभिः स्पृष्टः आसन्भवधकेन चानवकांक्षणवृत्तिकेन पुरुष वैरेण स्पृष्टः || सू० ७ ॥
टीका- ' पुरिसे णं भंते ' पुरुषः खल भदन्त ! ' पुरिसं' पुरुषं 'सत्तीए ' शक्त्या शास्त्रविशेषेण 'समविधंसेज्जा ' समभिध्वंसते हन्यादित्यर्थः, 'सयपाणिणा वा स्वकपाणिना वा स्वकीयहस्तेनेत्यर्थः, ' असिणा '' सोऽसिना ' खङ्गेन 'सीसं छिंदेज्जा ' शीर्ष छिन्द्यात् विनिपातयेत् ' तओ णं भंते ' ततः खलु भदन्त । ततः शीर्षच्छेदानन्तरम् खलु 'से पुरिसे कइ किरिए' स पुरुषः कतिक्रियः, स पुरुषः खङ्गेन शिरश्छेनकर्ता पुरुषः कतिक्रियावान् भवति, भगवानाह - गोमा' इत्यादि । ' गोयमा ' हे गौतम! ' जावं च णं' यावत् च खलु
(
?
"
पुरिसे णं भंते! पुरिसं सत्तीए ' इत्यादि ।
टीकार्थ - (भंते ) हें भदन्त ! ( पुरिसे) कोई एक पुरुष ( पुरिसं सत्तीए समभिधंसेज्जा) दूसरे किसी पुरुष को हथियार विशेष से मारे (वा) अथवा ( सयपाणिणा ) अपने हाथ से (से) वह ( असिणा ) तलवार लेकर ( सीसं छिंदेज्जा) उसका शिर काट लेवे (तया णं भंते ! से पुरिसे कह किरिए ) तो हे भदन्त ! वह पुरुष कितनी क्रियाओं वाला है ? ( गोयमा ! जावं च णं से पुरिसे तं पुरिसं सतीए समभिधंसेति
पुरिसे णं भंते! पुरिसे सत्तीए " इत्यादि ।
टीअर्थ – (भंते ! ) हे भगवन् ! ( पुरिसे) अ भेड पुरुष ( पुरिसं सत्तीए सममिधंसेज्जा ) अ जीन पुरुषने हथियार विशेषथी भारे (वा) अथवा ( सयपाणिणा ) पोताना हाथभां (से) ते ( असिणा ) तसवार बहने ( सीसं छिंदेज्जा ) तेनुं भाथु अयी नाथे, ( तथा णं भंते ! से पुरिसे कइ किरिए ) तो है लगवन् ! ते पुरुष डेंटली हियावाणी उडवाय १ ( गोयमा !
66
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨