________________
१८०
_ भगवतीसूत्रे ____ छाया-एवं खलु चतुर्भिः स्थानर्जीवा नैरयिकतायै कर्म प्रकुर्वन्ति, नैयिक वायै कर्म प्रकृत्य नैरपिके यु उपपद्यन्ते, तद्यथा-महारम्भतया?, महापरिग्रहतया २, पश्चेन्द्रियवधेन ३, कुणपाहारेण ४ इति ।
'तिरिक्खाउयंपि पकरेइ तिर्यगायुष्कमपि प्रकरोति, मायिकत्वादिभिश्चतुर्भिः कारणैर्जीवस्तियंगायुष्कं बध्नाति, उक्तश्च-" तिरिक्खजोणिएसु माइल्लयाए गियडिल्लयाए१, अलियवयणेणं २, उक्कंचणयाए ३, वंचणयाए " इति ।
छाया-तिर्यग्योनिकेषु मायावितया निकृतिमत्तया१, अलीकवचनेन २, उत्कञ्चनतया ३, वश्चनतया ४ इति । 'मणुस्साउयंपि पकरेइ ' मनुष्यायुष्कमपि (णेरइयाउयपि किच्चा णेरइएसु उववज्जइ ) नरकायुष्क का भी बंध कर वह नैरयिकों में उत्पन्न होता है । (तिरियाउयंपि किच्चा तिरिएसु उववज्जइ ) तिर्यचायुष्क भी बंध कर वह तिथंचों में उत्पन्न होता है । (मणुस्साउयंपि किच्चा मणुएसु उववज्जइ देवाउयंपि किच्चा देवलोगेसु उववज्जह ) मनुष्यायु का भी बंध कर वह मनुष्यों में उत्पन्न होता है। देवायु का भी बंध कर वह देवलोक में उत्पन्न होता है। एकान्त बाल जो मनुष्य होता है-अर्थात् जो मनुष्य मिथ्यादृष्टि अथवा विरति विना का होता है-वह महारंभ आदि रूप चार कारणों को लेकर नरकायुष्क का बंध करता है-औपपातिक सूत्र में कहा है कि “ एवं खलु चउहिं ठाणेहिं जीवा णेरइयत्ताए कम्मं पकरेति नेरइयत्तए कम्म पकरेत्ता णेरइएसु उववज्जंति-तं जहा-महारंभयाए १ महापरिग्गयाए २ पंचिंदियवहेणं ३, कुणिमाहारेणं ४" जीव इन चार स्थानों द्वारा नैरयिक गति में जाने के लिये कर्मबंध करते हैंकिच्चा तिरिएसु उववज्जइ ) तिय यायुष्यने। ५'५ धान तिय य योनीमा पY उत्पन्न थाय छ, (मणुस्साउयपि किच्चा मणुएसु उववज्जइ, देवाउयं पि किच्चा देवलोगेसु उववज्जइ) मनुष्यानो मायुष्यने। म मांधाने मनुष्योम ५ ઉત્પન્ન થાય છે અને દેવના આયુષ્યને બંધ બાંધીને દેવલોકમાં પણ ઉત્પન્ન થાય છે. એકાન્તબાલ એટલે કે મિથ્યાદૃષ્ટિ અથવા વિરતિ વિનાને-મનુષ્ય મહારંભ વગેરે ચાર કારણોને લીધે નરકના આયુષ્યને બંધ બાંધે છે. ઔપपति सूत्रमा डुंछ -( एवं खलु चउहि ठाणेहिं जीवा जेरइयत्ताए कम्म
पकरें ति नेरइयत्ताए कम्मं पकरेत्ता णेरइएसु उववज ति-तजहा-(१) महार भयाए, (२) परिग्गहयाए, (३) पंचिंदिय वहेणं (४) कुणिमाहारेण ) 20 या२ ॥२॥ લીધે જીવ નરકગતિમાં જવા એગ્ય કમને બંધ બાંધે છે-(૧) મહારંભ કર
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨