________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. १ उ.७ सू० ५ गर्भस्थजीवगत्यन्तरनिरूपणम् १६७ गौतम ! अनेन कारणेन एवमुच्यते यदेकः कश्चिद् धर्मी जीवो गर्भे मृत्वा देवलोकं गच्छति, एकः कश्चित धर्मादिरहितो गर्भे मृत्वा देवलोकं न गच्छतीति भावः
गर्भाधिकारादेवेदमपरं गर्भसूत्रमाह-'जीवे णं भंते' इत्यादि। __ 'जीवे णं भंते ' जीवः खलु भदन्त ! 'गभगए समाणे गर्भगतः सन् 'उत्ताणएव ' उत्तानको वा, गर्भे वसन् जीवः किम् उत्तानक ऊर्ध्वमुखः, तथा'पासिल्लए वा' पाश्चितो वा-पार्श्वभागेन स्थितो वा 'अंवखुज्जए वा' आम्रकुनको वा, आम्रफलवत् कुब्जो वा 'अच्छेज्ज वा' आसीत वा सामान्यतः । 'चिटेज्ज वा ' तिष्ठेद्वा ऊर्ध्वस्थानेन 'निसीएज्ज वा' निषीदेद्वा पर्यायासनेन 'तुयट्टेज्ज वा ' त्वगवर्तयेद्वा, पार्श्व परिवर्तयेद्वा, 'माउए सुबमाणीए सुवइ' मातरि स्वपत्यां स्वपिति. यदा माता निद्राति तदा तद्गर्भगतो जीवोपि निद्राति किम् जागरमाणीए जागरइ' जागा जागर्ति, यदा माता जागति तदा तदीयगर्भगौतम ! मैं ऐसा कहता हूं कि गर्भमें रहा हुआ कोई एक जीव मर कर देवलोक में जाता है, कोई एक धर्मादि से रहित बना हुआ गर्भस्थित जीव मरकर देवलोक में नहीं जाता है।
गर्भ का अधिकार होने से ही सूत्रकार अब यह दूसरा गर्भसूत्र कहते हैं (जोवे णं भंते! गभगए समाणे उत्ताणए वा पासिल्लए वा) हे भदन्त ! गर्भ में स्थित जीव क्या चत्ता-ऊँचा मुख किया हुआ स्थितहोता है ? पार्श्वभागसे स्थित होता है ? ( अंबखुज्जए वा) क्या वह आमके जैसा कुब्ज होता है ? (अच्छेज्ज वा) सामन्यआसनसे बैठता है (विटेज्ज वा) खड़ा होता है ? (निसीएज्ज वा) अथवा कि-पर्यत आदि आसनसे बैठता है ? (तुपट्टेज्ज वा) या करबट बदलता है ? ( माउए सुवमाणीए सुवह ) अथवा-माताके सो जाने पर गोयमा ! ) 3 गौतम! ते ४॥२दुसराई छु म ४ એક જીવ મરીને દેવલેકમાં ઉત્પન્ન થાય છે. અને ધર્માદિથી રહિત એ કઈ એક જીવ મરીને દેવલોકમાં જતો નથી. ગર્ભને અધિકાર ચાલતો હોવાથી સૂત્રકાર આ બીજું ગર્ભ સૂત્ર કહે છે–
(जीवेणं भंते ! गब्भगए समाणे उत्ताणए वा पासिल्लए वा) भगवन्! ગર્ભમાં રહેલે જીવ શું મુખ ઊંચું કરીને રહે છે? શું તે પાર્થભાગથી સ્થિત હોય छ ? (अबखुज्जए वा) ते मामना समान ५०१ ( 31 ) हाय छ ? ( अच्छेज्जवा ) ते सामान्य मासने मेसे छे ? (चिडेज्जवा) Sो थाय छे ? (निसीएज्ज वा ) अथवा ५४ वगेरे सासने से छे ? ( तुयटेज्ज वा) है ५४ ३२वे छे ? (माउए सुवमाणीए सुवइ) अथवा-भाता सूवे त्यारे ते पशुसूध
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨