________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. १ उ०७ सू० ४ गर्भस्वरूपनिरूपणम् १४५ आर्तवम् शोणितमित्यर्थः, 'पिउसुक्क' पितृशुक्र, पितृवीर्यमाहरतीति सम्बन्धः। '' इति आहारम् , कीदृशमित्याह- तदुभयसंसिह ' 'तदुभयसंश्लिष्टं, तदुभयेनमात्रोजःपितृशुक्ररूपेण संश्लिष्ट संमिलितम् , अत एव कलुषम् अतिघृणितम् आहारम् किविसं' किल्विषम् अपवित्रम् , एतादृशम् आहारं 'तप्पढमयाए' तत्पमतया सर्वतः प्रथमम् 'आहारेइ' आहरति, गर्भे उत्पद्यमानस्य आहारं निरूप्य सम्पति गर्भगतः सन् जीवः कीदृशमाहारमाहरतीति निरूपयति-'जीवे णं भंते' इत्यादि । 'जीवेणं भंते' जीवः खलु भदन्त ! 'गब्भगए समाणे' गर्भगतः सन् ' किं आहारं आहारेइ ' कमाहारमाहरति, भगवानाह–'गोयमे '-त्यादि। 'गोयमा' हे गौतम ! 'जं से माया' यास्तस्य माता, या इति यद्रपाः, 'णाणा विहाओ' नानाविधा-अनेकप्रकारकाः, ' रसविगईओ' रसविकृतीः-रसरूपाविकृती: दुग्धदध्यादिरूपाः 'आहारं आहारेई' आहारमाहरति, आहारतया गृह्णाति, 'तदेगदेसेणं ओयं आहारेइ' तदेकदेशेन ओज आहरति, तदेकदेशेन तासां किब्बिसं तामढमयाए आहारं आहारेइ) हे गौतम ! जीव जब माता के गर्भ में उत्पन्न होता है तब वह सब से प्रथम माता का ओज-आर्तवअर्थात् शोणित और पिता का शुक्र इन दोनों से मिश्रित जो आहार होता है उसे ग्रहण करत है। यह आहार अतिघृणित होता है । तथा अपवित्र होता है, क्यों कि यह माता के शोणित और पिता के वीर्य से मिश्रितरूप होता है । (जीवे णं भंते ! गभगए समाणे किं आहारं आहा. रेइ ) हे भदन्त ! जीव जब तक माता के गर्भ में रहता है तबतक वह क्या आहार करता है ? (गोयमा ! जं से माया णाणाविहाओ रसविगईओ आहारं आहारेइ, तदेगदेसेणं ओयं आहारेइ ) हे गौतम ! जो उसकी माता दूध, दहीं आदिरूप नाना प्रकार की विकृतियों का आहार करती है उस आहार के एकदेश से अर्थात् उपभुक्त उन रस विकृतियों के एकांश से निष्पन्न जो ओज है-सार है-उसका वह आहार ग्रहण
उत्तर- (गोयमा! माउओयं पिउसुक्कं तं तदुभ यसंसिठ्ठ कलुसं, किब्बिसं तप्पढमयाए आहार आहारेइ ) गौतम ! न्यारे ७१ भातानलमा उत्पन्न થાય છે ત્યારે માતાનું એજ (આર્તવ, શેણિત) અને પિતાનું શુક, એ બનેથી મિશ્રિત જે આહાર હોય છે તે ખાય છે. માતાના શોણિત અને પિતાના શકથી મિશ્રિત હોવાને કારણે તે આહાર ઘણિત (મેલ) અને અપવિત્ર હોય છે. (जीवे णं भंते ! गभगए समाणे किं आहार आहारेइ ?) 8 लगवन् ! ०१ भाताना ममा २९ त्या सुधा या ध्ये! पाहा२ से छे ? (गोयमा ! जं से माया णाणाविहाओ रसविगईआ आहार आहारेइ, तदेगदेसेणं ओय आहारेह) હે ગૌતમ ! તેની માતા દૂધ, દહીં વગેરે રૂપ વિવિધ પ્રકારની વિકૃતિ વાળા भ० १९
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨