________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. १. उ० १ सृ० १ अर्हत्सिद्धनमस्कारः ४९ नमन्तीति प्रसिद्धिः, इमेऽर्हन्तस्तु अनेकभवपरम्परयाऽप्राप्तदुःखक्षयप्राणिनिरतिशयपरमानन्दात्मकमोक्षपथप्रदर्शकतयाऽतीवोपकारिणः सर्वप्राणिनामित्यत एतेषामहतां नमस्कारयोग्यता सुतरामेव सम्पद्यत इति ।
"नमो सिद्धाणं" इति-नमः सिद्धेभ्यः, सितं-बद्ध ज्ञानावरणीयादिकमष्टमकारकं कर्म, ध्मातं-नाशितमतिप्रदीप्तशुक्लध्यानवह्निना यैस्ते सिद्धास्तेभ्यो नमस्कारो भवतु, अथवा गत्यर्थक-षिध्-धातुः, ततश्च क्तमत्यये कृते सति कि जो मेरे द्वारा की गई है देखनी चाहिये । लोकमें ऐसी प्रसिद्धि है कि जो अपना थोड़ा सा भी उपकार करते हैं मनुष्य उसे अपना हितैषी समझकर नमस्कार करते हैं। इसी कारण यहां पर सर्वप्रथम अर्हत भगवंतको नमस्कार किया गया है । क्यों कि ये अनेक भवपरम्परा से दुःखोंका अभाव जिन्होंने प्राप्त नहीं किया है ऐसे प्राणियोंको निरतिशय (अत्यन्त) परमानन्दात्मक जो मोक्षका मार्ग है उसके प्रदर्शक होते हैं । इस कारण ये समस्त प्राणियों के अत्यंत उपकारक हैं, अतः ऐसे परमोपकारी अईन्तप्रभुमें नमस्कारकी योग्यता अपने आप ही आती है।
" नमो सिद्धाणं" सिद्धोंके लिये नमस्कार हो-“सितं ध्मातं यैस्ते सिद्धाः" इस व्युत्पत्तिके अनुसार बद्ध ज्ञानावरणीयादिक आठ प्रकारके कर्मका नाम सित है। इस सितको प्रदीत शुक्लध्यानरूप अग्निके द्वारा जिन्होंने समूल नष्ट कर दिया है उनका नाम सिद्ध है। ऐसे सिद्धोंके लिये यहां नमस्कार किया है। अथवा-गत्यर्थक"षि"धातुसे "क्त"प्रत्यय
એવું બને છે કે જે કોઈ છેડે ઉપકાર પણ કરે છે તેમને પિતાના હિતૈષી માનીને લેકે નમસ્કાર કરે છે એ જ કારણે અહીં સૌથી પહેલા નમસ્કાર અહંત ભગવાનને કર્યા છે, કારણકે અનેક ભવપરંપરાથી જેમણે દુઃખને અભાવ પ્રાપ્ત કર્યો નથી એવા જીવોને નિરતિશય (અત્યંત) પરમાનંદરૂપ મેક્ષમાર્ગના તેઓ પ્રદર્શક બને છે તે કારણે તેઓ સમસ્ત જીના પરમ ઉપકારક છે. તેથી એવા પરમ ઉપકારી અહંત પ્રભુમાં આપ આપજ નમસ્કાર પ્રાપ્ત કરવાની યેગ્યતા આવી જાય છે.
“नमो सिद्धाणं" - सिद्धीने नभ२४।२ डी. “सितं ध्मातं यैस्ते सिद्धाः " २॥ વ્યુત્પત્તિ અનુસાર જ્ઞાનાવરણ આદિ આઠ પ્રકારના જે કર્મો બાંધ્યા હોય છે તેને 'सित' ४ छ. २ सितना प्रहात सध्यान३५ मशि द्वारा सभी भूग. भांथी नाश ध्यछ तेमने 'सिद्ध' ४ छ. सेवा सिद्धीन महीनभार ज्या छ. अथवा - तिवाय 'षिध्' धातुने 'क्त' प्रत्यय साथी 'सिद्ध' ५६ भ०७
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
