________________
६१०
भगवतीसूने संपतिकाले-भविष्यकाले चाभावादिति, तद्वितीयभेदोऽपि निराकृतः २ । अथ तृतीयं भेदं स्वीकुर्वन्नाह-'अणुदिणं उदीरणाभवियं कम्मं उदीरेइ ' अनुदीर्णमुदीरणाभव्यं कर्म उदीरयति, स्वरूपतोऽनुदीर्णम् , किन्तु अनन्तरसमये एवोदीरणा भव्यम् उदीरणायोग्यं कर्म उदीरयति, विशिष्टयोग्यतायाः प्राप्तत्वात् , इति तृतीयो भेदः स्वीकृतः ३ । अथ चतुर्थ भेदं निराकरोति-' णो उदयागंतरपच्छाकडं कम्म उदीरेइ' नो उदयानन्तरपश्चात्कृतं कर्मोंदीरयति, उदयानन्तरसमये पश्चात्कृतं उदीरणा आगे कभी नहीं होगी, वह अनुदीर्ण है । तात्पर्य यह कि जो कर्म उदयावलिका में प्रविष्ट नहीं हुआ है वह अनुदीर्ण है। ऐसा जो अनुदीर्ण कर्म होता है, उसकी उदीरणा वर्तमानकाल में और भविष्यकालमें नहीं होती है। अर्थात् अनुदीर्ण कर्म की उदीरणा नहीं होती है। इस तरह द्वितीय भेद भी निराकृत हो गया ( हट गया)। अब तीसरे भेद को स्वीकार करते हुए उसके विषय में सूत्रकार कहते हैं कि"अणुदिण्णं उदीरणाभवियं कम्मं उदीरेइ ! जो स्वरूप से अनुदीर्ण है, परन्तु अनन्तर समयमें ही उदीरणा होने के योग्य है, ऐसा कर्म अनुदीर्ण उदीरणाभविक कहा गया है जीव ऐसे ही कर्मकी विशिष्ट योग्यताको प्राप्त होने के कारण उदीरणा करता है । अर्थात् ऐसा कर्म विशिष्टयोग्यता को प्राप्त हो जाता है । अतः वह उदीरणा के योग्य हो जाता है । इस तरह यह तृतीय भेद अङ्गीकार किया है । अब चतुर्थ भेद का निराकरण करते हुए सूत्रकार कहते हैं कि-" णो उदयाणंतरपच्छाकडं कम्म उदीरेइ” उदयानन्तर पश्चात्कृत कर्म की जीव उदीरणा नहीं करता हैથવાની નથી તે કમને પણ અનુદીર્ણ કર્મ કહે છે. તાત્પર્ય એ છે કે જે કર્મ ઉદયાવલિકામાં આવ્યું નથી તે કર્મને અનુદીર્ણ કર્મ કહે છે. એવું જે અનુદીર્ણ કર્મ હોય છે તેની ઉદીરણા વર્તમાનકાળમાં અને ભવિષ્યકાલમાં થતી નથી. એટલે કે અનદીણું કર્મની ઉદીરણા થતી નથી. આ રીતે બીજા ભેદનું નિરાકરણ પણ થઈ ગયું.
वेत्री मेहनी स्वी॥२ ४२ता सूत्रा२ ४ छ -“अनुदिण्णं उदीरणा भवियं कम्मं उदीरेइ" रे म २१३५थी मनु छ ५५ ५४ीन समयमा ઉદીરણ થવાને ગ્ય છે તે કર્મને “અનુદીર્ણ ઉદીરણાભવિક” કહેવામાં આવેલ છે. ઉદીરણાની ગ્યતાવાળાં હોવાને કારણે એવા કર્મની જ જીવ ઉદીરણ કરે છે. એટલે કે એવાં કર્મ વિશિષ્ટ યોગ્યતાને કારણે ઉદીરણાને લાયક બની જાય છે. આ રીતે આ ત્રીજા ભેદને સ્વીકાર કરવામાં આવ્યું છે. હવે शोथा मेनु २५टी४२४४ ४२वाने भाटे सूत्र४२ ४ छ-"णो उदयाणंतरपच्छाकर्ड कम्मं उदीरेइ" यानन्त२ ५श्वात्मनी ही२५॥ ५४४ ०१ ४२तो नथी-२
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
