________________
५८८
अथवा प्रमादोऽष्टविधः । उक्तं च
" माओ य मुणिदेहिं, भणिओ अट्टभेयओ । अण्णा संसओ चेत्र मिच्छाणागं तहेव य ॥ १॥ रागदोसो मइन्सो, धम्मम्मि य अणायरो । जोगाणं दुप्पणीहाणं, अट्टहा वज्जियन्वओ || २ ||" इति । छाया - प्रमादश्च मुनीन्द्रै- भणितोष्टभेदकः ।
अज्ञानं संशयश्चैव मिथ्याज्ञानं तथैव च ॥ १ ॥ राग द्वेषो मतिभ्रंशो, धर्मे चानादरः ।
योगानां दुष्प्रणिधानमष्टधा वर्जयितव्यः || २ ||" इति ।
भगवती सूत्रे
तथा योगनिमित्तं च योगा : = मनोवाक्कायानां व्यापारविशेषाः, ते निमित्तं हेतुयस्मिन् तत् योगनिमित्तम् योगकारणकमित्यर्थः, योगनिमित्तमिति पदं बंधनक्रियाया विशेषणम् । एवं च मिथ्यात्वाविरतिकपायास्त्रयस्तथा योगश्चेति
मद्य, विषय, कषाय, निद्रा और विकथा । ये पाँच प्रमाद इस जीव को संसार में रुलाते हैं । अथवा प्रमाद से यहां मिथ्यात्व, अविरति और कषाय ये तीन बंध के हेतु गृहीत किये गये हैं । अथवा प्रमाद् आठ प्रकार का भी कहा है । कहा भी है
अज्ञान, संशय, मिथ्याज्ञान, राग, द्वेष, मतिभ्रंश, धर्मका अनादर और योगों का दुष्प्रणिधान । यह प्रमाद छोड़ने योग्य है । ऐसा तीर्थकरों ने कहा है । मन, वचन और काय, इनका जो व्यापारविशेष होता है, वह योग है । यह योग जिसमें निमित्त हेतु होता है वह योगनिमित्त कहलाता है। योगनिमित्त का तात्पर्य योगकारणक है। योगनिमित्त यह पद क्रिया का विशेषण है । इस तरह मिथ्याल, अविरति और
મદ્ય, વિષય, કષાય, નિદ્રા અને વિકથા, એ પાંચ પ્રમાદો જીવને આ સ'સારમાં પાડે છે. અથવા-પ્રમાદ મારફત અહીં મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, અને કષાય એ ત્રણ બંધના હેતુઓને ગ્રહણ કરવામાં આવ્યા છે. અથવા પ્રમાદના मार पशु उद्या छे प्रेम --
अज्ञान, स ंशय, भिथ्याज्ञान, राग, द्वेष, मतिभ्रंश, धर्म प्रत्ये मनाहर, અને ચાગાનું દુપ્રણિધાન (દુષ્ટપ્રવૃત્તિ) આ આઠ પ્રમાદ છેડવા ચેાગ્ય છે, એમ તીર્થંકરાએ કહેલ છે. મન, વચન અને કાયાને જે વ્યાપારવિશેષ (પ્રવૃત્તિ) હોય છે તેનું નામ ચાગ છે. તે યાગ જેમાં નિમિત્ત ( હેતુ ) હોય છે. તેને ચેાગનિમિત્ત કહે છે, યાગનિમિત્ત એટલે ચેાગના કારણરૂપ. પદ્મ ક્રિયાનું વિશેષણ છે, આ રીતે મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, અને કષાય, એ ત્રણ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
66
• योगनिभित्त "
