________________
५६६
भगवतीसूत्रे टीका-'से' तत् 'नूर्ण' निश्चयेन 'भंते' हे भदन्त ! किम्-' तमेव सच्चंनीसंकं जं जिणेहिं पवेइयं तदेव सत्यं विसंवादरहितं निःशङ्क=शङ्कादिदोषवर्जितं यत् जिनैः जितरागदोषैस्तीर्थङ्करैः प्रवेदितं प्ररूपितम् । किं जिनोक्ततत्त्वमेव सत्यं निःशङ्कं च भवेदिति प्रश्नाशयः। उत्तरमाह—'हंता गोयमा' हंतेति स्वीकारे हे गौतम ! यत्त्वया पृष्टं तत्तादृशमेव । तदेवाह-'तमेव सच्चं नीसंकं जं जिणेहिं पवेइयं तदेव सत्यं निःशङ्कं यत् जिनैः प्रवेदितम् । तदेव-तद् वाक्यमेव सत्यं= पूर्वापरदोषरहितत्वात् । तत्तु व्यवहारतोऽपि भवेदत आह-निःशङ्कम् यथावस्थित वस्तुप्रतिपादनपरत्वात् । यद् वाक्यं जिनः प्रवेदितम् । अयमाशयः-जिनैः पति
मूलार्थ-से नूणं भंते! तमेव सच्चं णीसंकं जं जिणेहिं पवेइयं ? हे भदन्त ! क्या वही सत्य और निःशंक है, जो जिनेन्द्रने कहा है ? (हंता गोयमा ! तमेव सच्चं णीसंकं जं जिणेहिं पवेइयं ) हां गौतम ! वही सत्य और निःशंक है, जो जिनेन्द्र देवने कहा है।
टीकार्थ-तात्पर्य कहने का यह है-जो जितराग द्वेष आदि वाले जिनेन्द्र देव ने प्ररूपित किया है, वही तत्त्व सत्य-विसंवादरहित है,
और वही निःशंक-शंका आदि दोषों से वर्जित है। जिनेन्द्र द्वारा प्ररूपित तत्त्व सत्य इसलिये होता है, कि वह पूर्वापर में विरोधरहित होता है। तथा वे वस्तुतत्त्व का जैसा स्वरूप होता है, वैसा ही उसे प्रतिपादन करते हैं। इसलिये उसमें शंका आदि दोष नहीं होते हैं, अतः वही निःशंक होता है । पुरुषान्तरों द्वारा प्रतिपादित तत्त्व सत्य और निःशंक
(से नूणं भंते ! तमेव सञ्चं णीसंकं जं जिणेहिं पवेइयं १ ) है पून्य !
सेना सत्य मने नि:शछ मिनेन्द्र देवोये ४ह्यु छ ? (हंता गोयमा ! तमेव सञ्चं णीसंकं जं जिणेहिं पवेइयं ) , गौतम ! मे०४ सत्य मने नि:श છે કે જે જિનેન્દ્ર દેવોએ કહ્યું છે.
ટીકાર્ય–તાત્પર્ય એ છે કે રાગદ્વેષ આદિને જીતનારા જિનેન્દ્ર દેવોએ જે તત્ત્વની પ્રરૂપણ કરી છે એજ તત્વ સત્ય છે અને નિર્વિવાદ છે, અને એ તત્વ જ નિઃશંક-શંકા આદિ દેષથી રહિત છે. જિનેન્દ્ર વડે પ્રરૂપિત તત્વ એ કારણે સત્ય છે કે તે પૂર્વાપર વિરોધથી રહિત છે. તેઓ વસ્તુતત્વના યથાર્થ સ્વરૂપનું પ્રતિપાદન કરે છે. તે કારણે તેમાં શંકા આદિ દેને અવકાશ જ રહેતો નથી. તેથી જ તેને નિઃશંક કહેલ છે. અન્ય પુર વડે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧
