________________
भगवतीसूत्रे समापन्नाः, यद्वा-अत्यन्तगहनेषु धर्मास्तिकायादिपदार्थेषु मतिदौर्बल्यात्सम्यगनवधायमाणेषु देशतः सर्वतो वा संशयं प्राप्ताः 'कंखिया' कांक्षिताः सौगतादिदर्शनाभिलाषयुक्ताः, यद्वा-मिथ्यात्वमोहनीयोदयसमुत्थाऽन्यान्यदर्शनग्रहरूपजीवपरिणामवन्तः । 'वितिगिच्छिया ' विचिकित्सिताः-युक्त्यागमोपपत्तौ सत्यामपि जिनोक्तार्थे फलं प्रति संदेहयुक्ताः, 'किमस्य महतस्तपः क्लेशायासस्य सिकताकणकवलनसदृशस्यायत्यां फलं भविष्यति न वे'-त्येवंरूपसंशयसम्पन्नाः। 'भेयसमा वना-भेदसमापन्नाः 'किम् इदं जिनानां विजितरागद्वेषादीनां शासनम् ? अथवा या नहीं हैं, इस प्रकार का उन्हें उनमें संशय हो जाता है, अथवा अत्यन्त जो गहन धर्मास्तिकायदिक पदार्थ हैं उनमें मति की दुर्बलता सेक्षयोपशम की हीनता से-उन्हें निश्चय नहीं हो पाता है सो देशरूप से अथवा सर्वरूपसे वे उनमें संशयको प्राप्त हो जाते हैं। "कंखिया”इन कारणों के द्वारा वे सौगत आदि दर्शनों में अभिलाषा वाले बन जाते हैं, अथवा-मिथ्यात्व मोहनीय के उदय से अन्य अन्य दर्शनों को ग्रहण करनेरूप परिणाम वाले बन जाते हैं । " वितिगिच्छिया"-युक्ति हेतु और आगम से सिद्ध होने पर भी वे इन कारणों के वशवर्ती होकर जिनोक्त अर्थ में फल के प्रति संदेह वाले बन जाते हैं, और ऐसा विचार करने लगते हैं कि यह महान् तपस्याजन्य क्लेश अथवा इसमें जो यह हम परिश्रम कर रहे हैं वह सब बालु के कवल (रेती के ग्रास) के सामान निस्सार ही प्रतीत होता है, अतः भविष्यत् काल में इस का फल होगा या नहीं होगा ?। “ भेयसमावन्ना" विजितरागद्वेष ઉદ્ભવે છે કે પ્રતિપાદિત કરાયેલાં જીવાદિ તત્વો છે કે નહીં? અથવા ધર્મા સ્તિકાય આદિ જે અત્યંત ગહન પદાર્થો છે તેમના અસ્તિત્વની બાબતમાં તેમના મનમાં શ્રદ્ધા રહેતી નથી. બુદ્ધિ મંદતાને કારણે આવું બનતું હોય છે. આ રીતે તેમના હૃદયમાં થોડા પ્રમાણમાં કે વધુ પ્રમાણમાં સંશય પેદા થાય छ. “ कंखिया" ते १२ने सीधे तेमा यौद्ध माहिशनामा ममिसाषायुत બને છે–એટલે કે મિથ્યાત્વ મેહનીય કર્મના ઉદયથી અન્ય દર્શનને સ્વીકાર ४२वानी छापा मन छे. वितिगिच्छिया ” यति भने भागमी द्वारा સિદ્ધ થયેલ હોવા છતાં પણ તે તે કારણોને લઈને તેઓ જિનેતા અર્થમાં ફળની બાબતમાં સંદેહવાળા બની જાય છે, અને એવો વિચાર કરવા લાગી જાય છે કે અમે તપસ્યા કરીને જે મહાન કષ્ટ સહી રહ્યા છીએ તેમજ જે પરિશ્રમ ઉઠાવી રહ્યા છે, તે રેતીના કેળીયાની માફક નિઃસાર છે. તાત્પર્ય -भविष्यमा तेनु ३१ माशे नही भणे ? " भेयसमावन्ना ” देषने
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
