________________
४६४
भगवतीसूत्रे उत्कृष्टतो वानव्यन्तरेषु समुत्पद्यन्ते इति । तथा च प्रकरणपर्यालोचनया ज्ञायते ये वानव्यन्तरा असज्ञिन उत्पद्यन्ते ते चाल्पवेदना इति । ज्योतिष्कवैमानिकदेवेषु असंज्ञिनो नैव समुत्पद्यन्ते अतो वेदनापढ़े नानात्वमिति भेदः, स एवं पठ्यते"मायिमिच्छादिट्ठी उबवनगा य अप्पवेयणतरागा अमाथिसम्मदिट्ठी उववन्नगा य महावेयणतरागा भागियया जोइसवेमाणिया" इति । मायिमिथ्यादृष्टयुपपबकाचाल्पवेदनाः अमायिसम्यग्दृष्टयुपपन्नकाश्च महावेदना भणितव्या ज्योतिष्क वमानिकाः, इति। मायिनो मिथ्यादृष्टयश्चाल्पवेदनाः, अमायिसम्यग्दृष्टयश्च महावेदनावन्तो भवन्ति । एतत् शुभवेदनामाश्रित्य कथितमिति ।।सू०८॥
॥ इति देवप्रकरणम् ॥
वानव्यंतरों में उत्पन्न होते हैं। इस तरह प्रकरण की पर्यालोचना से यह ज्ञात हो जाता है कि जो वानव्यंतर असंज्ञिरूप से उत्पन्न होते हैं, वे अल्पवेदना वाले होते हैं। क्योंकि ज्योतिष्क वैमानिक देवों में असंज्ञी उत्पन्न होते ही नहीं हैं, इसीलिये वेदनापद में नानात्व-भेद आया है, जो इस प्रकार से "मायिमिच्छादिट्ठीउववन्नगा य, अप्पवेयणतरागा अमायिसम्मदिट्ठीउवबन्नगा य महावेयणतरागा भाणियव्या जोइसवेमाणिया" इस सूत्र पाठ से प्रकट किया गया है। तात्पर्य कहने का यह है कि जो ज्योतिष्क वैमानिक देव मायी मिथ्यादृष्टि होते हैं । वे अल्पवेदना वाले होते हैं और जो मायी सम्यग्दृष्टि होते हैं वे महावेदना वाले होते हैं । यह शुभ वेदना की अपेक्षा से कहा गया है।सू.८॥ થાય છે. આ રીતે પ્રકરણની પર્યાલચનાથી સમજી શકાય તેમ છે કે જે વાણ વ્યંતરે અસંજ્ઞિરૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. તેઓ અલ્પવેદનાવાળા હોય છે. જ્યારે સંત્તિરૂપે ઉત્પન્ન થનારા વિશેષ વેદનાવાળા હોય છે. જ્યોતિષી અને વૈમાનિક દેવોમાં અસંસી જીવ ઉત્પન્ન થતાં જ નથી, તે કારણે “વેદના પદમાં જે ભેદ ५७यो छ. ते सहने " मायिमिच्छादिट्ठीउववन्नगा य, अप्पवेयणतरागा, अमायि सम्महिद्रो उववन्नगा य महावेयणतरागा भाणियव्वा जोइसवेमाणियो " ॥ सूत्रપાઠ દ્વારા દર્શાવવામાં આવેલ છે. તાત્પર્ય એ છે કે છે તિષી અને વિમાનિક દેવો માયી મિથ્યાષ્ટિ હોય છે. તેઓ અપવેદનાવાળા હોય છે. અને જે અમાયીસમ્યગદષ્ટિ હોય છે તેઓ મહાવેદનાવાળા હોય છે. આ કથન शुलवेनानी अपेक्षा ४२वामा माव्युं छ. ॥ सू. ८ ॥
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
