________________
४१६
भगवती सूत्रे
मिध्यात्वमा सेवितमित्यतो महद्दुःखमिदमस्माकमापतितमिति मानसिक दुःखमनुभवन्तो महावेदनावन्तस्ते । तथा 'तत्थ णं जे ते' तत्र खलु ये ते ' असणिभूया ' असंज्ञिभूताः = मिध्यादृष्टयः सन्ति 'ते णं' ते खलु 'अप्पवेयणतरागा' अल्पवेदनतरकाः=अल्पवेदनावन्तः, यतस्तेऽनुभवन्तमपि दुःखं 'मदीयकर्मण इदंफल' मिति न जानन्तः पश्चात्तापरहिता अल्पवेदना इति । अथवा संज्ञिभूता इति संज्ञिनः= संज्ञिपञ्चेन्द्रियाः सन्तो भूताः =नारकत्वं प्राप्ताः संज्ञिभूताः, एतादृशा नारकाः पूर्व संज्ञिपञ्चेन्द्रियत्वेन तीव्रतराशुभाध्यवसायवशादशुभतरकर्मबन्धनेन महानरकेषूत्पतिसद्भावात् महावेदनावन्तो भवन्ति, असंविधूतास्तु न तथा, यतस्ते पूर्वमसंज्ञिनो
इसीसे यह अपार दुःख हमको भोगना पड़ रहा है " इस प्रकार मानसिक दुःख का अनुभवन करते हुए वे महावेदनावाले होते हैं। तथा 46 तत्थ णं जे ते असण्णभूया ते णं खलु अप्पवेयणतरागा " जोअसंज्ञिभूत - मिथ्यादृष्टि- नारकीय जीव हैं वे अल्पवेदनावाले होते हैं क्यों कि वे दुःख का अनुभव करते हुए भी यह दुःख हमारे ही कर्म का फल है ऐसा नहीं जानते हैं और इसी कारण उन्हें पश्चात्ताप - मानसिक संताप नहीं होता है । अतः पश्चात्ताप से रहित होने के कारण वे अल्पवेदनावाले होते हैं । अथवा संज्ञी शब्द का अर्थ संज्ञी पंचेन्द्रिय जीव है । संज्ञी - पंचेन्द्रिय होते हुए जो नारकत्व को प्राप्त हुए हैं वे संज्ञीभूत हैं । ऐसे संज्ञीभूत नारकीय जीव पहले संज्ञीपंचेन्द्रिय होनेके कारण तीव्रतर अशुभ अध्यवसाय के वश से अशुभतर कर्मका बंधन करते हैं । इससे वे महा नरकों में उत्पन्न होते हैं, और महावेदनाओं को भोगा करते हैं। असं
Comp
દુઃખા ભાગવવા પડે છે. ” આ પ્રકારનું માનસિક દુઃખ તેએ અનુભવ્યા કરે छे. तेथी तेभने भडावेहनावाणां उद्यां छे. तथा तत्थ णं जे ते असण्णिभूया ते णं खलु अप्पवेयणतरागा " જે અસંન્નિભૂત-મિથ્યાદષ્ટિ નારકજીવા હોય
છે. તેઓ અપવેદનાવાળાં હોય છે. કારણ કે દુઃખના અનુભવ કરવા છતાં પણ તેઓ એવું સમજતા નથી કે આ દુઃખ અમારાં જ કર્મોનુ ફળ છે. તેથી તેમને પશ્ચાત્તાપ માનસિક સંતાપ થતા નથી. આ રીતે પશ્ચાત્તાપથી રહિત હાવાને કારણે તેમને અપવેદનાવાળાં કહ્યાં છે. અથવા સ`જ્ઞી એટલે સજ્ઞીપંચેન્દ્રિય જીવ. સંજ્ઞીપ ંચેન્દ્રિયની, યાનિમાંથી નારકત્વ પામેલા જીવોને સંજ્ઞીભૂત નારકો કહે છે. એવાં સંજ્ઞીભૂત નારક જીવોએ પહેલાં સંજ્ઞીપંચેન્દ્રિય ચેાનિમાં તીવ્રતર અશુભ અધ્યવસાયના કારણે અશુભતર કના ખધ ખાંધ્યા હોય છે. તે કારણે તેએ મહાનરકામાં ઉત્પન્ન થયા હોય છે, અને ત્યાં
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
