________________
२५२
-
भगवतीस्त्रे हादकतया, 'भिज्झियत्ताए' भिध्यिततया-भिध्या अत्र पिधानादिवदकारलोपस्तेन अभिध्या-लोभः, सा जाता यस्य तत् अभिध्यितं, तस्य भावः अभिभ्यिता तया, दिदृक्षा-लोभोत्पादकतया, उत्ताए' ऊर्ध्वतया लघुपरिणामतया, किन्तु 'नो अहत्ताए' नाधस्तयान गुरुपरिणामतया, 'सुहत्ताए ' सुखतया सुखरूपेण परन्तु 'नो दुहत्ताए' न दुःखतया-न दुःखरूपेण 'भुज्जो-भुज्जो' भूयो भूय: 'परिणमंति' परिणाम प्राप्नुवन्ति । पुनः पृच्छति-'असुरकुमारा णं भंते' असुरकुमाराणां हे भदन्त ! 'पुवाहारिया' पूर्वाहताः = पूर्वमाहारतया गृहीताः 'पोग्गला' पुद्गलाः 'परिणया' परिणताः परिणाम प्राप्ताः किम् ? उत्तरमाह'असुरकुमाराभिलावेणं' असुरकुमाराभिलापेन= असुरकुमारनामग्रहणेन 'जहानेरइयाणं' यथा नैरयिकाणां वक्तव्यता-तथैवात्रविज्ञेया, कियवधि ? इत्याह'जावचलियं कम्मं निज्जति' यावत् चलितं कर्म निर्जरयन्ति, एतदवधि सर्व नारकपकरणवद् द्वादशसूत्रादारभ्य चतुर्दशसूत्रपर्यन्तं विज्ञेयम् अत्रायमाशयःदर्शकजनोंके चित्तको आल्हादक करनेरूपसे, देखनेकी इच्छाको उत्पन्न करनेख्पसे, लघुपरिणामरूपसे, न कि गुरुपरिणामरूपसे, सुखरूपसे न कि दुःखरूपसे बारंबार परिणमते हैं। गौतमस्वामी पुनः पूछते हैं कि हे भदन्त ! पूर्वकालमें आहाररूपसे गृहीत हुए पुद्गल क्या परिणामको प्राप्त करचुके होते हैं ? प्रभु इस प्रश्नका उत्तर देते हुए उन्हें समझाते हैं कि यह विषय नारकके प्रकरणमें १२वें सूत्रसे लेकर १४वें सूत्रतकके जैसा "चलियं कम्मं निज्जरेंति" यहां तकके पाठसे कहा गया है-वैसा ही वह-विषय यहां पर भी समझना चाहिये। वहां वह विषय नारक जीवोंको लेकर कहा गया है सो नारकके नामके स्थानमें "असुरकुमार" ऐसा नाम लगाकर असुरकुमारोंके पूर्वकालमें गृहीत पुद्गलोंके परिणामके प्रश्नके उत्तरमें लगा लेना चाहिये । “भिज्झियत्ताए" यहां पर पिधान આનંદ આપવારૂપે, જેવાની ઈચ્છા ઉત્પન્ન કરવારૂપે, ગુરુપરિણામરૂપે નહીં પણ લઘુપરિણામરૂપે, દુઃખરૂપે નહીં પણ સુખરૂપે વારંવાર પરિણમે છે.
વળી ગૌતમ સ્વામી પૂછે છે કે હે ભદન્ત! પૂર્વકાળે આહાર રૂપે ગ્રહણ કરાયેલ પુદ્ગલે શું પરિણામને પ્રાપ્ત કરી ચૂક્યાં હોય છે?
આ પ્રશ્નના જવાબમાં પ્રભુ તેમને કહે છે કે આ વિષયનું કથન નારકના ४२मा १२माथी १४मा सुधीना सूत्रामा "चलिय कम्मं निज्जरेंति" सुधान। પાઠમાં બતાવ્યા પ્રમાણે સમજવું. ત્યાં તે વિષય નારક જીવને અનુલક્ષીને કહેવામાં આવેલ છે. તે ત્યાં “નારક જીવને બદલે “અસુરકુમાર પદ મૂકવાથી અસુરકુમારેએ પૂર્વકાળમાં ગ્રહણ કરેલાં પુગલોના પરિણામ વિશેના પ્રશ્નનો
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧
