________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३०१ सू० १६ कर्मबंधनिरूपणम्
ग्रहणसमयः वर्त्तमानसमयस्य पुरोवर्त्तीि येषां ते तथा तान ग्रहणसमयपुरोवर्त्तिन इत्यर्थः । अनागतकाले ग्रहीष्यमाणानिति यावत्, 'पोरंगले' पुद्गलान् 'उदीरेंति' उदीरयन्ति ? इति प्रश्नः । उत्तरमाह - ' गोयमा !' हे गौतम ! ' अतीतकालसमयगहिए पोग्गले ' अतीतकालसमयगृहीतान् पुद्गलान् 'उदीरेंति' उदीरयन्ति - उदीरणाविषयी कुर्वन्ति, उदीरणा तु ग्रहणपूर्वि कैव भवतीति पूर्वकालगृहीतानामेव सा भवतीति । 'नो' नैव ' पडुप्पण्णकालसमय पमाणे ' प्रत्युत्पन्नकालसमयगृह्यमाणान् = वर्तमानसमये स्वीक्रियमाणान् 'पोग्गले' पुद्गलान् ' उदीरेंति उदीरयन्ति, गृह्यमाणानामगृहीतत्त्वेन उदीरणाया अभावात् । नो= नैव 'गहणसमयपुरखडे ' ग्रहणसमय पुरस्कृतान् = अनागतकाले ग्रहीष्यमाणान् 'पोग्गले' पुद्गलान् 'उदीरेंति ' उदीरयन्तीति । ग्रहीष्यमाणानामगृही तत्वेनाऽसद्भावात् । एवं अनेनैव उदीरणा प्रकारेणैव 'वेदेति' वेदयन्ति ' निज्ञ्जरेति ' निर्जरयन्ति उदीरणा सत्रवद् वेदना - निर्जरा सूत्रद्वयमपि विज्ञेयम् ।। सू० १५ ॥
कर्मणोऽधिकृतत्वात्कर्मविषयामेवाऽष्टसूत्रीमाह - 'नेरइयाणं ' इत्यादि । मूलम् - णेरड्या णं भंते ! जीवाओ किं चलियं कम्मं बंधंति ? अचलिये कम्मं बंधंति ? १। गोयमा ! णो चलिये कम्मं बंधंति अचलियं कम्मं बंधंति । णेरइया णं भंते! जीवाओ किं चलियं कम्मं उदीरेंति अचलियं कम्मं उदीरेंति ? २ । गोयमा ! णो
२३३
समय में ग्रहीष्यमाण होते हैं वे 'गहण समय पुरक्खड', शब्दके वाच्यार्थ हैं। इनकी और वर्तमानकाल में ग्रहण किये जाते पुद्गलोंकी उदीरणा नहीं होती है। जो वर्तमान में ग्रहण किये जा रहे हैं वे और भविष्यत् काल में जिन्हें ग्रहण करना है वे अगृहीत होने के कारण उदीरणा के योग्य नहीं होते हैं । क्यों कि उस समय उनका सद्भाव नहीं होता है । इसी प्रकारसे - उदीरणा सूत्रकी तरह वेदना और निर्जरण इन दोनों सूत्रोंकी भी व्याख्या जाननी चाहिये ॥ सू० १५ ॥
थहुए थवानां छे तेथेो 'गहणसमयपुरक्खड' शब्दना वाय्यार्थ छे. तेभनी अने વર્તમાનકાળમાં ગ્રહણ થઈ રહેલાં પુદ્દગલોની ઉદીરણા થતી નથી. જે પુદ્ગલો વર્તમાનકાળે ગ્રહણ કરાઈ રહ્યાં છે અને ભવિષ્યકાળે જેમને ગ્રહણ કરવાનાં છે, તેએ અગૃહીત હાવાને કારણે ઉદીરણાને યાગ્ય હેાતાં નથી, કારણ કે તે સમયે તેમને! સદ્ભાવ હાા નથી. ઉદીરણા સૂત્રની જેમ જ વેદના અને નિજ રણુ सूत्रनी व्याच्या यशु समभवानी छे. ॥ सू. १५॥
भ०-३०
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
,
