________________
भावबोधिनी टीका. एकोनाशीतितमं समवायनिरूपणम्
एषु सहस्र योजनावधिकं समुद्रावगाहमानम्, लक्षयोजनावधिकं पातालकलशमानम्, सर्ववाल्यमानात् एकसहस्राधिकलक्ष योजनेष्वपनीतेषु एकोनाशीतिसहस्रयोजनानि अवशिष्यन्ते इति वडवामुखपातालकलशचरमान्ताद्रत्नप्रभाचरमान्त एकोनाशीतिसहस्रयोजनान्तरितः । एवं' एवम् अनेन प्रकारेण 'केउरूस वि, जयस्स वि, ईसरस्स वि' केतोरपि यूपस्यापि ईश्वरस्यापि = केतु-यूपेश्वराधस्तनचरमान्ताद् रत्नमभायाः पृथिव्याश्चरमान्तोऽपि एकोनाशीतिसहस्रयोजनानि अबाधया अन्तरे प्रज्ञप्तः । ' पंचमीए पुढवीए' पञ्चम्याः पृथिव्याः 'बहुमज्झदेसभायाओ' बहुमध्यदेशभागात् मध्यप्रदेशात 'छटुस्स घणोदहिस्स' षष्ठस्य घनोदधेः 'हेट्ठिल्ले' चरमंते' अधस्तनथरमान्तो योऽस्ति, 'एस णं' एष खलु 'एगूणासीइ जोयसहसाई' एकोनाशीतिं योजनसहस्राणि 'श्रबाहाए' अबाधया 'अंतरे' अन्तरेदूरे 'पण्णत्ते' प्रज्ञप्तः | अत्रेदं बोध्यम् - पञ्चमपृथिव्या बाहल्यमेकलक्षाष्टादशसहस्रकुल मोटाई एक लाख अस्सीहजार योजन की है। इसमें १एक हजार योजन की गहराई समुद्र की है। तथा एकलाख योजन का पाताल कलश है। इस तरह १ लाख १एक हजार योजन को एक १लाख८० अस्सी योजन में से घटाने पर ७९ उन्नासी हजार योजन की दूरी वडवामुख पाताल कलश के चरमान्त भाग से रत्नप्रभा भूमि के चरमान्त भाग की निकल आती है। इसी तरह से व्यवधान की अपेक्षा केतु, ग्रूप और ईश्वर नामके पाताल कलशों के अधस्तन चरमान्त से रत्नप्रभा पृथिवी का चरमान्त भाग भी ७९ उन्नासी हजार योजन दूर है। पंचमी पृथिवी के बहुमध्यदेश भाग से छठवें घनोदधि का नीचे का चरमान्त - अखिरी प्रदेश व्यवधान की अपेक्षा ७९ उन्नासी हजार योजन दूर कहा गया है। वह इस प्रकार से हैपांचवीं पृथिवी की मोटाई १ लाख १८ अठारह योजन की है। घनोदधि
५४१
હજાર ચેાજનની છે. તેમાંથી એક હજાર ચેાજનની સમુદ્રની ઊંડાઇ છે તથા ૧ એક લાખ ચેાજનનાં પાતાલકલશ છે. આ રીતે ૧ એક લાખ ૮૦ એસી હજાર ચાજનમાંથી ૧ એક લાખ ૧ એક હજાર ચાજન બાદ કરવાથી વડવામુખ પાતાલકલશના ચરમાન્ત ભાગથી રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ચરમાન્ત ભાગનું અંતર ૭૯ એગણ્યાસીતેર હજાર ચેાજન નીકળે છે. એ જ પ્રમાણે કેતુ, ચૂપ અને ઈશ્વર નામના પાતાલકલ— શેના અધસ્તન અન્તિમ ભાગેાથી રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ચરમાન્તભાગનું અંતર પણ ૭૯ એગણ્યાએંસી હજાર યેાજન આવે છે. પાંચમી પૃથ્વીનાં ખરાખર મધ્ય ભાગથી છઠ્ઠા
નાદિષના નીચેના ચરમાન્ત ભાગનું અંતર ૭૯ અગણ્યાએસી ચેાજનનું છે. તેનું સ્પષ્ટીકરણ આ પ્રમાણે છે-પાંચમી પૃથ્વીની ઊંડાઇ એક લાખ અઢારહજાર ચેાજનની
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
