Page Text
________________
भावबोधिनी टीका. एकषष्ठितम समवायनिरूपणम्
टीका--'पंचसंवच्छरियस्स' इत्यादि । 'एचसं चछरियस्स णं जुगस्स' पञ्च सांवत्सरिकस्य खलु युगस्य पञ्चभिः संवत्सरेनिवृत्त पञ्चसांवत्सरिकं तस्य पञ्चसांवत्सरिकस्य पञ्चसंवत्सरात्मकस्य युगस्य-कालमानविशेषस्य 'रिउमासेणं' ऋतुमासेन 'मिजमाणस्स' मीयमानस्य संख्याविषयी क्रियमाणस्य 'इगसडिं' एकषष्टिः 'उउमासा' ऋतुमासाः ‘पण्णत्ता' प्रज्ञप्ताः। इदमत्रावसेयम्-पश्चानां संवत्सराणामेकं युग भवति । ते च संवत्सराश्चन्द्रचन्द्राभिवद्धितचन्द्राभिवद्धित - नामानो भवन्ति । तत्र चन्द्रसंवत्सरे द्वादशचन्द्रमासा भवन्ति । एकस्मिन् चन्द्रमासे एकोनत्रिंशदहोरात्रा द्विषष्टिभागविभक्तस्यैकाहोरात्रस्य द्वात्रिंशद्भागाश्च ९ ३२/६२ भवन्ति । चन्द्रमासो हि कृष्णप्रतिपदमारभ्य पौर्णमास्यां पूर्णों भवति । एकस्मिन् हि चन्द्रे संवत्सरे चतुष्पश्चाशदधिकानि त्रिशतानि दिनानि द्विषष्टिभागविभक्तस्य दिवसस्य द्वादशभागाश्च ३५४ १२/६२ भवन्ति । तथा
____ अब सूत्रकार ६१ इकसठ संख्या विशिष्ट समवाय का कथन करते हैं--'पंच संवच्छरियस्स णं' इत्यादि।
टीकाथै-- ऋतुमास से गणना में आने योग्य तथा पांच संवत्सरों से बने हुए ऐसे १एक युग के६१इगसठ ऋतुमास होते हैं। इसका भाव इस प्रकार से है-कि पांच संवत्सरों का एक युग होता है। वे पांच संवत्सर ये हैंचंद्रसंवत्सर १ चंद्रसंवत्सर२अभिवतिसंवत्सर३चंद्रसंवत्सर४और अभि वर्द्धितसंवत्सर ५हैं। चंद्रसंवत्सर में १२बारह चंद्रमास होते हैं। एक चंद्रमास में २९ उनतीस अहोरात्र और६२बासठ भागों में विभक्त एक अहोरात्र के३२वत्तीस भाग होते है अर्थात् २९ ३२/६२ अहोरात्र होते हैं। चंद्रमास कृष्णपक्ष की पतिपदा से प्रारंभ होकर पौर्णमासी में पूर्ण होता है। एकचंद्रसंवत्सर में५४ चौपन अधिक तीनसौ दिन और६२बासठ भागों में विभक्त एक दिन के १२वारहभाग होते हैं अर्थात्३५४सही १२वार वटे६२बासठदिन होते हैं। तथा
व सूत्रा२ मेस3 (6) सण्यावाni समवाय प्रगट ४२ छ-'पंच संवच्छरियस्स णं' इत्यादि !
ટીકાઈ–ઝ, માસથી ગણતરી કરી શકાય તેવા તથા પાંચ સંવત્સરોથી બનેલા એવા એક યુગના એકસઠ (૬૧) ઋતુમાસ થાય છે તેનો ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે–પાંચ સંવત્સરે એક યુગ થાય છે. તે પાંચ સંવત્સરે નીચે પ્રમાણે છે. (૧)ચન્દ્ર सत्स२(२)यन्द्रसवत्स२(3)ममितिसवत्स२(४) यन्द्र सवत्स भने(५)ममिवद्धत સંવત્સર ચન્દ્ર સંવત્સરમાં બાર ચંદ્રમાસ હોય છે. એક ચંદ્રમાસમાં ૨૯ ૩૨૬૨ અહોરાત્ર-દિવસરાત્ર હોય છે. ચન્દ્રમાસ કૃષ્ણપક્ષની પ્રતિપદા (એકમ) થી શરૂ થઈ પૂનમે પૂરે થાય છે. એક ચંદ્રસંવત્સરમાં ૩૫૪ ૧૨/૬૨ દિનરાત હેય છે. તથા
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
| SR No. | 006314 |
| Book Title | Agam 04 Ang 04 Samvayang Sutra Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1962 |
| Total Pages | 1219 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_samvayang |
| File Size | 68 MB |