________________
भावबोधिनी टीका. द्वाविंशतिसमवाये द्वाविंशतिपरीषहादीनां निरूपणम् २६९ रोगपरीपहः, (१७] 'तणफासपरीसहे' तृणस्पर्शपरीषहः संस्तारकाभावे तृणेषु शयानस्य यः परीषहः सः, [१८] 'जल्लपरीसहे' जल्लपरोपहः, जल्ला शरीरवस्त्रादिमलः, तत्सहनम् [१९] 'सकारपुरकारपरीस हे' सत्कारपुरस्कार परीपहः सत्कारः वस्त्रादिप्रदानेन सम्माननम्, पुरस्कारः-अभ्युत्थानादिकरणम् तयोः सहनम्-आदरसत्कारे तदभावे च मध्यस्थभावभजनम् । (२०) 'पण्णापरीसहे' प्रज्ञापरीषह:-परिज्ञायते=निर्णीयते वस्तुतत्त्वमनयेति परिज्ञा-प्रतिमा. शालीनीबुद्धिः, तस्याः परीपहा सहनं गर्वाकरणं तदभावे दैन्याकरणं च २१ । ज्ञायतेऽनेनेतिज्ञानंमत्यादिलक्षण, तदभावः अज्ञानं, तस्य परीपहा सहनम् , की बजाय अप्राप्ति को ही सच्चा तप मानकर उसमें संतोष रखना अलाभ परीषह है १५। रोगोदिक के आने पर भी व्याकुलित न होते हुए उसको समभाव से सहना रोग परीषह है १६। संस्तारकके अभाव में तृणों के ऊपर शयन करने का परीषह सहना इसका नाम तृणस्पर्शपरीषह है १७। चाहे जितना शरीर में मल लगा हो फिर भी उसमें दुःख न मानना और मल जन्य परिषह को अच्छी तरह सहन करना इसका नाम जल्लपरिषह है १८। चाहे जितना भी सत्कार मिले फिर भी उसमें नहीं फूलना, और सत्कार न मिलने पर खिन्न नहीं होना सत्कार पुरस्कार परीषह है अर्थात् दोनों प्रकार की परिस्थिति में समभाव रखना इसका नाम सत्कार पुरस्कार परीषह है १९। प्रतिभाशालिनी बुद्धि के होने पर गर्व नहीं करना और नहीं होने पर दीनता नहीं करना इसका नाम प्रज्ञा परीषह है २०। श्रुतका अभ्यास करने पर भी मत्यादि विशिष्ट ज्ञान की प्राप्ति नहीं होने पर दीनता नहीं करना इसका અપ્રાતિને જ સાચુ તપ માનીને તેમાં સંતોષ માનવો, તે અલાભપરીષહ કહે છે. (૧૬) રોગ આદિ થતાં વ્યાકુળ ન થતાં તેને સમભાવ પૂર્વક સહન કરે તે “ગપરીષહ છે. (૧૭) સંસ્તારકને અભાવે તૃણે ઉપર શયન કરવું, અને એ રીતે જે કષ્ટ સહન કરવું પડે છે તેને તૃણસ્પર્શ પરીષહ કહે છે. શરીર ઉપર ભલે ગમે તેટલે મેલ લાગ્યું હોય તે પણ તેમાં દુઃખ ન માનવું અને મેલને કારણે ઉત્પન્ન थतi परीषडाने सारी श सहन ४२वा तेने 'जल्लपरीषह' ४ छ. (१६) गमे તેટલો સત્કાર મળે છતાં પણ તેમાં ફૂલાવું નહીં અને ન મળે તે ખિન્ન ન થવું, તેને “સત્કારપુરસ્કાર પરીષહ કહે છે. એટલે કે બન્ને પ્રકારની પરિસ્થિતિમાં સમ. ભાવ રાખવો તેનું નામ “સત્કાર પુરસ્કાર પરીષહ છે. (૨૦) પ્રતિભાશાળી બુદ્ધિ હોવા છતાં પણ ગર્વ ન કરે અને ન હોય તે દીનતા ન બતાવવી તેનું નામ
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
