________________
-
-
२५४
स्थानाजसूत्रे निघौ-यस्त्राणाम् उत्पत्तिः-उत्पादनम् तथा-सर्वभक्तीना-सर्याः-सर्वप्रकारकाश्च ता भक्तयः-विच्छित्तयः रचनाविशेषाः शुकमयूरादिचित्ररूपाश्चेति सर्व भक्तयस्तासां निष्पत्तिः-उत्पत्तिश्च । कीदृशानां पत्राणामित्याह-रगाणां-रङ्गयुताना, धौतानां-क्षालितानां विशुद्धानामित्यर्थः, एषा सर्वा भणिता ५॥ ७ ॥ षष्ठे काले महानिघौ कालज्ञानं-शुभाशुभकालबोधः, तस्मात् शुमागुमकालो ज्ञायत इति भावः, कीदृशं कालज्ञानमित्याह -' भव्यपुराणं' इत्यादि-त्रिषु वर्षेषुभव्य भविष्यद्वर्षत्रयभाविवस्तुधिपयक, पुराणं-पुरातनम् अतीतवर्ष त्रयगतपुरातनवस्तुविषयकं च शब्दाद् वर्तमानविषयकं च कालज्ञानं जायते । तथा शिल्प शत-घट १ लोह २ चित्र ३ वस्त्र ४ नापितानां ५ पश्चाना प्रत्येकं यानि शिल्पानि तानि विंशतिविंशतिरितिगुणनात् शिल्पसंख्या शतं तत् वर्तते, तथा-- पांचबी जो महानिधिमहापद्म है, उसमें रंगे हुए एवं धोये हुए समस्तप्रकारके वस्त्रोंकी एवं शुक मयूर आदिके चित्र रूप सर्व प्रकारको रचनाओंकी निष्पत्ति (उत्पत्ति) होती है ५, छठा जो काल महानिधि है-उसमें शुम अशम कालका ज्ञान होता है-अर्थात् उससे शुम अशुभ कालका बोध होता है-५, भविष्यत् कालमें तीन वर्षकी आगे होने वाली वस्तुका ज्ञान होता है, भूतकाल में तीन वर्ष पहिले हो गई वस्तुका ज्ञान होता है, और च शब्द से वर्तमान सम्बन्धी वस्तुका ज्ञान होता है, यही बात " भव्यपुराणं च त्रिषु वर्षेषु" इन पदों द्वारा प्रकट की गई तथा-घट सम्बन्धी २० प्रकारके शिल्प-बनानेकी पद्धतियां, लोह सम्बन्धी २० प्रकार के शिल्प-चित्रके २० प्रकारके शिल्प, वस्त्र के २० प्रकारके शिल्प एवं नापितोंकेनाईयोंके २० प्रकारके शिल्प,तथा-प्रजाके हितकर-निर्वा.
પાંચમે જે મહાપદ્મનિધિ હોય છે તેમાં રંગેલાં અને ઘેાયેલાં સર્વ પ્રકારનાં વસ્ત્રોની અને મોર, પોપટ, આદિના ચિત્ર રૂપ સર્વ પ્રકારની રચના सानी निपत्ति (उत्पत्ति) थाय छे.
છઠે જે કાળનિધિ છે તેમાં શુભાશુભ કાળને બંધ થાય છે. તેના દ્વારા ભવિષ્યમાં ત્રણ વર્ષ પછી બનનારા બનાવનું જ્ઞાન થાય છે. ભૂતકાળના ત્રણ વર્ષ દરમિયાન બનેલા બના જાણું શકાય છે અને “ર” પદ દ્વારા એ વાત પ્રકટ કરવામાં આવી છે કે કાલ મહાનિધિ દ્વારા વર્તમાન કાળની वस्तुमानी ५४४ मा५ थाय छे से पात " भव्यपुराणं च त्रिषु वर्षेषु" मा સૂત્રપાઠ દ્વારા પ્રકટ કરવામાં આવી છે, તથા ઘટ સંબંધી ૨૦ પ્રકારનાં શિલ્પ-માટીનાં વાસણે બનાવવાની ૨૦ પ્રકારની પદ્ધતિઓ, લેહસંબંધી ૨૦ પ્રકારનાં શિલ૫, ચિત્રના ૨૦ પ્રકારનાં શિલ્પ, વસ્ત્રના ૨૦ પ્રકારનાં શિ૯૫,
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
