________________
प्रयोजनामावाद चला औदारिकरुपयोग च युनक्ति मिश्रशरीरका
सुघा टीका स्था० १ १० ५५ केवलीसमुद्घातनिरूपणम् २०१ तीति । तदनन्तरं पञ्चमे समये लोकं प्रतिसंहरति सकर्मकान् जीयप्रदेशान् सङ्कोचयति, ततः षष्ठे सपये बहुतरसङ्कोचात् मन्थानं प्रतिसंहरति । ततः सप्तमे समये कपाटं दण्डे प्रतिसंहरति । ततोऽष्टमे समये दण्डं प्रतिसंहरति । एवं च समुद्घातकर्ता केवली शरीरस्थो भवतीति । अत्रदं योध्यम्-समुद्घातगतः केवली प्रयोजनाभावाद् मनोयोगं वाग्योगं च न युनक्ति । काययोगं तु युनक्ति। काययोगं युञ्जानः केवली औदारिकशरीरकाययोगं युनक्ति, औदारिकमिश्रशरीरकाययोगं युनक्ति, कार्मणशरीरकाययोगं च युनक्ति। तत्र-औदारिकशरीरकाययोगः प्रथमाष्टमसमययोोध्यः। औदारिकमिश्रशरीरकाययोगो चतुर्थ समयमें वे लोकको पूर्ण रूपसे भर देते हैं, इस तरह आत्मप्रदेशों द्वारा समग्र लोक पूरित हो जाता है । इसके बाद पांचवें समयमें वे समग्र जीवप्रदेशोंको संकुचित करते हैं, छठे समयमें बहुतर जीवप्रदेशोंके संकुचित हो जानेसे मन्थानको संकोच करते हैं, सातवें समयमें कपाटका दण्डमें संकोच करते हैं। और आठवें समयमें दण्डका संकोच करते हैं। इस प्रकारके समुद्धातका कर्ता केवलि शरीरस्थ ही बने रहते हैं । यहां ऐसा समझना चाहिये, समुद्घात केवली प्रयोजनके अभाव हो जाने से मनोयोग और वागयोगका व्यापार तो नहीं करता है, किन्तु काययोगका व्यापार करता है। काययोगका व्यापार करते हुए भी वे केवली औदारिकशरीरकाययोगका
औदारिकमिश्रशरीरकाययोग और कार्मणशरीरकाययोगका व्यापार करते हैं, औदारिकशरीरकाययोग प्रथमसमय एवं अष्टम
ચેથી સમયમાં તેઓ લેકને પૂર્ણ રૂપે ભરી દે છે. આ રીતે આત્મપ્રદેશ દ્વારા સમગ્ર લેક સંપૂર્ણ રૂપે ભરાઈ જાય છે.
પાંચમાં સમયમાં તેઓ જીવપ્રદેશને સઘળા સંકુચિત કરે છે. છઠા સમયમાં ઘણાંખરા જીવપ્રદેશે સંકુચિત થઈ જવાથી તેઓ મન્થાનને સંકુચિત કરે છે અને આઠમા સમયમાં કમાડને દંડ રૂપે સંકુચિત કરી નાખે છે આ પ્રકારને સમુદ્દઘાત કરનાર કેવલી શરીરસ્થ જ ચાલુ રહે છે. અહીં એવું સમજવું જોઈએ કે સમદુઘાત કરનારા કેવલી પ્રજનને અભાવ થઈ જવાને કારણે અને વાળને વ્યાપાર તે કરતા નથી, પરંતુ કાયોગને વ્યાપાર કરે છે. કાયયોગને વ્યાપાર કરતા તે કેવલી ઔદારિક શરીર કાયયેગને, દારિક મિશ્રશરીર કાગને અને કામં શરીર કાગને જ વ્યાપાર કરે છે.
દારિકશરીર કાગ પ્રથમ સમયમાં અને આઠમાં સમયમાં થાય છે, स्था०-२६
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
