________________
सुधा टीका स्था०८ सू०४३ अन्तरद्वीपनिरूपणम्
१४१ मेघमुखद्वीप-विद्युन्मुखद्वीप-विद्युहन्तद्वीप नामकानां द्वीपानां प्रत्येकद्वीपः आयामविष्कम्भमानेन अष्टाष्ट शतयोजनप्रमाणः प्रज्ञप्त इति ॥ सू० ४३ ।। द्वीपाधिकारादेव द्वीपपरिखाभूतस्य कालोदसमुद्रस्य मानमाख्यातुमाह
मूलम्-कालोए णं समुद्दे अटू जोयणसयसहस्साइं चक्कवालविक्खंभेणं पण्णत्ते ॥ सू० ४४ ॥
छाया-कालोदः समुद्रः अष्टौ योजनशतसहस्राणि चक्रवालविष्कम्भेण प्रज्ञप्तः ॥ सू० ४४ ॥
टीका-'कालोए गं' इत्यादि
कालोदनामा समुदः खलु अष्टौ योजनशतसहस्राणि-अष्ट लक्ष योजनानि चक्रचालविष्कम्भेण चक्रवद् गोलाकारेण प्रज्ञः । सू० ४४ ।। दीपाधिकारात् पुष्करार्द्धद्वीपमानमाह
मूलम् - अभंतरपुक्खरद्धे णं अटुजोयण सयसहस्साई चकवालविक्खभेणं पण्णत्ते । एवं बाहिरपुक्खरद्धेवि ॥ सू० ४५॥ मेघमुख द्वीप, विद्युन्मुख द्वीप और विद्युदन्त द्वीप इन द्वीपोंके बीच में जो प्रत्येक द्वीप है वह आयाम एवं विष्कम्भसे ८०० सौ ८०० सौ योजन प्रमाणका है ॥ सूत्र ४३ ॥
द्वीपाधिकारको लेकर ही द्वीपकी परिखाभूत जो कालोदसमुद्र है उसका प्रमाण इस प्रकारसे है।
"कालोएणं समुद्दे अट्ठजोयण" इत्यादि ॥
टीकार्थ-कालोद समुद्र चक्रवाल विष्कम्मकी अपेक्षा आठ लाख योजनका कहा गया है, चक्रवाल विष्कम्भका तात्पर्य है चक्रकी तरह गोलाकार विस्तारको चक्रवाल कहा जाता है ।सू० ४४ ॥ મેઘમુખદ્વીપ, વિધુમ્મુખ દ્વીપ અને વિદ્યન્ત દ્વિપ નામના પ્રત્યેક દ્વીપને भायाम अन विल ८००-८०० येन प्रभाय यो छ. ॥ सू ४३ ॥
દ્વીપને અધિકાર ચાલી રહ્યો છે. તેથી હવે સૂત્રકાર દ્વીપની પરિખાભૂત (ચારે બાજુ વિસ્તીર્ણ) કાલેદસમુદ્રના પ્રમાણનું કથન કરે છે.
“कालोएणं समुद्दे अटू जोयण" याहिટીકાર્યું–કાલેદસમુદ્રના ચક્રવાલ વિદ્ધભ આઠ લાખ જનને કહ્યું છે. ચકના જે મેલાકાર વિસ્તારને ચકવાત કહેવામાં આવે છે. એ સૂ. ૪૪ છે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
