________________
सुघा टीका स्था०८० २१ वचनविभक्तिस्वरूपनिरूपणम् विभक्ति भवति । यथा भण कुरु-इदं वा, तवेति- इदं प्रत्यक्षं यच्छ्रतं तद् भण, इदं प्रत्यक्ष कार्य कुरु, तत्परोक्षं या यच्छुतं तद् भण, तत्परोक्षं कार्य बा कुरु इति २। तृतीया विभक्तिः करणे कर्तरि करणे च भवति । यथा- कदा नीतंच कृतं च तेन वा मया वेति । कर्तरीदमुदाहरणम् । करणेतु · रथेन याति' इत्यादिकं स्वबुद्धया विभावनीयम् ३। प्रदाने संप्रदाने चतुर्थी विभक्ति भवति । यथा-'इन्दि ! नमः स्वाहायै ' इति । ' हन्दि ' इति कोमलामन्त्रणे ४। अपा. दाने पश्चमी भवति । यथा-अपनय गृहाण एतस्मादितो वेति ५। स्वामिसम्बन्धे= स्व-स्वामिभावसम्बन्धे वाच्ये षष्ठी भवति । यथा-' गतस्य तस्य, गतस्य अस्य वा इदमस्ति' इति ६। आधारकालभावे-आधारे काले भावे च सप्तमी भवति । यथा-तत् अस्मिन्निति । ' अस्मिन् कुण्डादौ तद् बदरादिकं तिष्ठति'इत्यर्थः । अत्राधारे सप्तमी बोध्या। काले यथा-' मधौ रमते, ' भावे तुपढो, तथा यह प्रत्यक्षभूत जो कार्य है तुम करो अथवा-परोक्षभूत जो श्रुत है, उसे तुम पढो, तथा-परोक्षभूत जो कार्य है, उसे तुम करो यह श्रुतमें एवं कार्यमें द्वितीया विभक्ति हुई है, "कदा नीतं च कृतं च तेन वा मया वा" यह कर्ता में तृतीया विभक्ति हुई है, करणमें तृतीया विभक्ति “ रथेन याति" इस प्रकारसे है, इसी तरहसे और भी उदाहरण अपनी बुद्धिसे समझ लेना चहिये " हन्दि ! नमः स्वाहायै" यह संप्रदानमें चतुर्थी विभक्ति हुई है " हन्दि !" यह प्रयोग कोमला मन्त्रणमें हुआ है । “ अपनय, गृहाण, एतस्मात् इतो वेति " यह अपादानमें पंचमी विभक्ति हुई है “गतस्य तस्य गतस्य अस्य वा इदं अस्ति" यह स्वस्यामि सम्बन्ध में षष्ठी विभक्ति हुई है " अस्मिन्
આ પ્રત્યક્ષભૂત જે શ્રત છે તેને તમે ભણે તથા આ પ્રત્યક્ષભૂત જે કાર્ય છે તે તમે કરે. અથવા પરોક્ષભૂત જે શ્રત છે તેને તમે ભણે તથા પક્ષભૂત જે કાર્ય છે તે તમે કરો” અહીં શ્રત અને કાર્ય, આ બે પદો બીજી विनतम ५५२यां छे. “कदा नीतं कृतं च तेन वा मया वा" मी ता अर्थ त्री विमति छ. “ रथेन याति" 24डी ४२५१ अर्थ त्री विमति छ. "हन्दि ! नमः स्वाहायै " मली सहान मथे याथी विमतिना प्रयोग थये। छ." हन्दि !" 24॥ ५४ मा मामाने माटे प्रयुत थयु छ. “ अपनय, गृहाण, एतस्मात् इनोवेति" माहान मथे पांचभी विनतिन प्रयोग यये। छ. “गतस्य तस्य गतस्य अस्य वा इदं अस्ति" मडी २५स्याभिस'धन। अर्थमा ७ विमति ५५ . “ अस्मिन् कुण्डादौ बदरादिकं अस्ति ” मी
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર: ૦૫
